De Europese Unie gaat politieke en economische sancties tegen Turkije uitvaardigen vanwege de gasboringen die dat land doet in wateren voor de kust van het Turkse deel van Cyprus. De hebben de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU besloten. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is allerminst onder de indruk.
Turkije is al een tijd met de EU gemengd in een dispuut rond de exploitatie van gasvelden in het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Dat gebied wordt algemeen beschouwd als zijnde economisch territoriale wateren van Cyprus. Maar dat eiland is in een Grieks en Turks deel opgesplitst. Turkije duldt niet dat zijn Grieks-Cypriotische rivaal rechten op een exclusief economische zone zou inroepen.
De EU heeft nu beslist de onderhandelingen over een nieuwe Turks-Europese overeenkomst voor de luchtvaart op te schorten. Ook worden voorlopig geen bijeenkomsten op hoog niveau meer georganiseerd tussen de EU en Ankara. De EU schroeft ook financiële steun die Turkije als kandidaat-lid van de EU vanuit Brussel krijgt terug (146 miljoen euro). Verder gaat de Europese Investeringsbank (EIB) de voorwaarden voor financiële hulp aan Turkije herbekijken.
Erdogan reageert onverschillig en voert activiteiten in de Middellandse Zee op
Turkije reageert onverschillig op het nieuws. Het maakte bekend dat het zijn activiteiten in de Middellandse Zee zelfs gaat opvoeren. Het is duidelijk dat de clash met de EU onderdeel vormt van Erdogans overlevingsstrijd in eigen land. Dat een snelle escalatie mogelijk is, kan blijken uit het feit dat de schepen die de gasboringen uitvoeren door het Turks leger worden geëscorteerd, drones, F-16 gevechtsvliegtuigen en oorlogsschepen incluis. In Cyprus vergelijkt men de Turkse houding met die van de militaire coup van 1974, toen Noord-Cyprus in Turkse handen viel. Indien de Turkse schepen in aanvaring komen met Cypriotische schepen zal er weinig anders opzitten dan de EU en de Navo in het conflict te betrekken.
Daar wringt de schoen, want de EU heeft geen unanieme positie in hoe Turkije moet worden aangepakt. Teveel EU-landen hangen van Erdogans goodwill af om vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika buiten de EU-grenzen te houden.
Turkije keert Navo de rug toe met aankoop Russisch raketafweersysteem
Dan is er de Turkse positie binnen de Navo. De dagen waarin Turkije echte interesse had in het versterken van de banden met het Westen liggen ver achter ons. Want ook de aankoop van een Russisch raketsysteem door Turkije is een andere bron van spanning. Rusland is ondertussen gestart met de levering van 2 S-400 batterijen aan Turkije. Daarna zal het er nog 2 produceren in Turkije zelf.
"Unfortunately, Turkey’s decision to purchase Russian S-400 air defense systems renders its continued involvement with the F-35 impossible," says @PressSec in statement. pic.twitter.com/pQsuOz8hpG
— Steve Herman (@W7VOA) July 17, 2019
Maar de Russische S-400 is niet compatibel met andere Navo-verdedigingssystemen en is niet onderhevig aan de beperkingen die de alliantie Turkije oplegt en het land verbiedt om zulk systeem aan de Armeense en Griekse grens en de Egeïsche Kust te positioneren.
Dat heeft de Verenigde Staten doen besluiten om Turkije uit het inkoopprogramma van het gevechtsvliegtuig F-35 uit te sluiten. De Navo en de Verenigde Staten zeggen dat een koppeling van de F-35 aan een Russisch raketsysteem de westerse veiligheid in het gedrang zou brengen. Nu de levering van de S-400 een feit is, heeft de Amerikaanse regering de verkoop afgeblazen.
Door toenadering tot Poetin te zoeken lijkt Erdogan zich steeds beter thuis te voelen in Moskou dan in Brussel. Hoe die houding rijmt met het lidmaatschap van en de Turkse verplichtingen binnen de Navo is een dubbel raadsel. Toen Turkije in 1952 lid werd van de Navo was dat om de oosterse flank van de Navo tegen Rusland te beschermen. Maar ook die dagen lijken nu definitief tot het verleden te behoren.