Vande Lanotte ontkent piste van ‘programmaregering’, maar waarover gaat het precies?

Volgens Het Nieuwsblad en Gazet Van Antwerpen werken de federale informateurs Didier Reynders (MR) en Johan Vande Lanotte (SP.A) aan een zogenaamde programmaregering. ‘Klopt niet’, zegt Vande Lanotte aan Knack. Al ziet politicoloog Carl Devos (UGent) er wel voordelen in.

Volgens Het Nieuwsblad en Gazet van Antwerpen werken Johan Vande Lanotte en Didier Reynders aan een zogenaamde programmaregering om de federale regeringsformatie te deblokkeren.

Beide informateurs zouden een ‘neutraal’ programma schrijven dat is ingedeeld in een tiental domeinen, zoals sociale zekerheid, migratie en klimaat. De partijen die zich in die tekst kunnen vinden, zouden deel uitmaken van een nieuwe federale regering. Die aanpak moet de grote strategische en ideologische verschillen tussen de partijen tenietdoen, zo staat te lezen.

Maar volgens informateur Johan Vande Lanotte is dat onjuist. ‘Wat wordt geschreven klopt helemaal niet. Wat zou een “neutraal programma” dan wel zijn? Elke regering is toch een regering op basis van een programma? Het woord programmaregering is al eens gebruikt. Maar daar nu een inhoud en strategie achter zoeken, is vreemd’, zegt Vande Lanotte in een reactie aan Knack.

Zaterdag brengen beide informateurs opnieuw verslag uit bij de koning na verscheidene bilaterale consultaties met de partijvoorzitters. Momenteel lijkt er geen schot in de zaak te komen. N-VA-voorzitter Bart De Wever zei eerder deze week dat er nog geen gesprek tussen zijn partij en de Parti Socialiste (PS) van Elio Di Rupo heeft plaatsgevonden.

Programmaregering? ‘Zeer onbelgisch’

De vraag is wat we precies moeten verstaan onder het idee van een ‘programmaregering’. Zoals Vande Lanotte zelf zegt: elke regering is er één op basis van een programma.

Volgens politicoloog Carl Devos (UGent) moet het hele idee vooral gezien worden als een alternatieve, creatieve methode om uit de federale impasse te raken. ‘Een regering met N-VA en PS ligt zo moeilijk dat de ambitie moet worden bijgesteld. Er moet gezocht worden naar creatieve, ongewone oplossingen.

‘Een daarvan is dat de federale regering vertrekt met een regeerakkoord over een beperkt aantal grote thema’s, denk aan de begroting, het communautaire, pensioenen, het klimaat enzovoort. Over de andere kan men dan de partners vrij laten. Die kunnen dan, over die thema’s, akkoorden sluiten met oppositiepartijen.

‘Maar het is ook mogelijk dat, als er onderling vertrouwen groeit door goede samenwerking over wat wel in het regeerakkoord staat, men elkaar onderweg vindt over wat bij de start nog niet in het akkoord stond. Het is dus een soort minimumprogramma, met de belangrijkste doelen, zeg maar de missie, van de regering.’

Het is een van de instrumenten uit de materiaaldoos waarmee een federale regering gemaakt kan worden.

Neutraal kan zo’n akkoord natuurlijk nooit zijn, benadrukt Devos. ‘De informateurs zouden dat ook niet zelf schrijven, dat is het werk van een formateur. Dat zou hoe dan ook een subjectief document zijn. Maar het is een van de instrumenten uit de materiaaldoos waarmee een federale regering gemaakt kan worden.’

Devos wijst er wel op dat het idee enkele weken geleden al op tafel lag. ‘Het is vreemd dat het nu naar buiten komt. Als Vande Lanotte het tegenover Knack ontkent, kan het ondertussen achterhaald zijn. Of omdat de manier waarop het beschreven wordt niet klopt: niet de informateurs schrijven het programma uit.

‘Het is ook maar de vraag of de partijen bereid zijn tot zulke formule. Dit is zeer ‘on-Belgisch’. In ons land is het altijd al de gewoonte geweest om een allesomvattend akkoord, over alle thema’s, te zoeken. Bovendien is het vooral moeilijk om over die grote thema’s een akkoord te vinden. Veel lost het dus niet op.’

Toch ziet Devos er voordelen in. ‘Op zich is het geen verkeerd idee. Er is zoveel onmogelijk. Daarom moeten we ook kijken naar formules die misschien gewoon heel erg moeilijk, zonder daarom onmogelijk, zijn. Het is de informateurs erom te doen een manier te zoeken om hieruit te raken. Daarvoor moeten ze creatief zijn.’