De vendelzwaai-provocatie op Pukkelpop is geen spontane actie van verveelde jeugd

Je zou het, met enige overdrijving, de zomer van de pestjochies kunnen noemen. In het warme begin van de zomer waren er de jongens, meestal van vreemde origine, die, ietwat overtrokken, ‘zwembadterroristen’ genoemd werden. Nu zijn er jongens, blanke jongens, die met volgepiste flessen en leeuwenvlaggen de sfeer verzuren op het kampeerterrein van Pukkelpop.

De vergelijking tussen de twee groepen pestjochies verheldert veel. In beide gevallen gaat het om een minderheid van jonge mannen die met provocatie en vaak baldadig wangedrag hun plek in de openbare ruimte opeisen. Daarmee bederven ze doelbewust de pret op een plek die juist vrij en vrolijk hoort te zijn. ‘Kansenparels’ heten ze in het extreemrechtse taaltje. De ene groep pesters is het niet meer of minder dan de andere.

Nog een gelijkenis zit in het mikpunt van hun uitdagend tot grensoverschrijdend gedrag: jonge vrouwen. Dat zal vast ook geen toeval zijn.

Soms zijn de gelijkenissen op een wrange manier grappig. Zo was er de verongelijktheid van menige Vlaams-nationalist die zich door de niet al te doordachte uitzonderingsmaatregelen van de Pukkelpop-organisatie mee over dezelfde kam geschoren voelde. Hmm, klinkt bekend, niet? 

Aan die rechtgeaarde Vlaamse nationalisten zouden we willen zeggen: kijk, zo voelt het dus om voortdurend ten onrechte geviseerd te worden. Zo voelt het om gediscrimineerd te worden op basis van uitzicht of overtuiging. Alsook: dit is wat gebeurt als je er maar moeilijk in slaagt afstand te nemen van de vervelende lastpakken in je eigen ‘gemeenschap’.

Geen safe zone

Er zijn uiteraard ook belangrijke verschillen. Zo is de vendelzwaai-provocatie geen spontane actie van verveelde jeugd. Er schuilt een groter politiek plan achter om de publieke ruimte met cultuurstrijd op te eisen. Het was niet de eerste keer dat de uiterst rechtse provocateurs zich lieten gelden, en het zal ook niet de laatste keer zijn, als we hun inspiratoren mogen geloven.

Uit dat voornemen vallen ook lessen te trekken. Een effectieve aanpak hoeft niet moeilijk of verkrampt te zijn. Wie een ander lastigvalt, gaat eruit, desnoods onder politiebegeleiding. Hoe moeilijk kan het zijn? Festival- of zwembadbandje doorknippen en hop, de trein op naar moeders rok. En dan kan het gesprek naderhand eindelijk weer gaan over hoe goed Billie Eilish nu eigenlijk was, en niet over de kleur van leeuwenklauwen.

Laten we voorts niet te creatief omspringen met uitzonderingswetten, noch in het zwembad, noch op het festivalterrein. Een openluchtzwembad in de zomer herinnert er ons aan hoe divers de samenleving geworden is, met alle lusten en lasten die daarbij horen. Een festivalterrein anno 2019 is niet langer een ideologische ‘safe zone’ voor wie jong en progressief in het leven staat. Dat gaat niet gauw meer veranderen, en misschien hoeft dat ook niet.

Want voor de festivalhooligans geldt krek hetzelfde als voor de zwembadhooligans: het zijn pestjochies, maar het zijn uiteindelijk wel ‘onze’ pestjochies.