Nucleair ongeval op Russische wapensite: ‘Echo van gedrag na Tsjernobyl’
Er is forse kritiek op de Russische overheid, die een dodelijk ongeval met een nucleair aangedreven raket in het hoge noorden op 8 augustus eerst toedekte. Lokale artsen werden niets verteld terwijl stralingswaarden piekten. In België is nog geen abnormale straling vastgesteld. ‘We volgen alle metingen op de voet’, klinkt het bij de gespecialiseerde nucleaire instanties in ons land.
Het was een meetcentrum in Svanhovd, nabij de Noorse grens met Rusland, dat tussen 9 en 12 oktober “kleine hoeveelheden jodium 131” opmerkte. De Noorse stralingsautoriteit onderlijnde dat er geen gevaar is voor mens en milieu, maar omdat het radioactieve isotoop in hoge dosissen schildklierkanker kan veroorzaken, proberen ze wel de oorzaak van de besmetting te achterhalen.
Door de windrichting zijn er sterke vermoedens dat de hogere stralingswaarden afkomstig zijn van een dodelijk nucleair incident in de ochtend van 8 augustus, tijdens het werk aan een nucleaire aandrijfmotor in Njonoksa. Op deze geheime wapentestsite nabij Arkhangelsk, in het hoge noorden van Rusland, experimenteren de Russen met de nucleair aangedreven kruisraket Burevestnik , door de NAVO de ‘SSC-X-9 Skyfall’ genoemd. Er zou ook worden gewerkt aan een nucleair aangedreven megatorpedo, de Poseidon, die uitgerust kan worden met kernkoppen.
Door het geheime militaire karakter van de site talmde de regering in Moskou aanvankelijk met informatie over het aantal slachtoffers. Uiteindelijk bevestigde ze de dood van zeven mensen: vijf werknemers van het atoomagentschap Rosatom en twee militairen. Zes van de zeven gewonden werden overgevlogen naar het gespecialiseerd Burnazyan-hospitaal in Moskou.
Het incident leidde in de 25 kilometer verderop gelegen stad Severodvinsk tot fors verhoogde stralingswaarden. Terwijl de normale achtergrondstraling in de stad van 190.000 inwoners rond 0,11 microsievert per uur bedraagt, noteerde een stralingsmonitor op de centrale Lomonosov-straat 2 microsievert per uur, bijna twintig keer zoveel. De informatie over deze straling werd donderdag bekendgemaakt op de website van het stadsbestuur, maar vrijdag alweer verwijderd.
Artsen niet verwittigd
Sindsdien lekten op Russische sociale media wel foto’s en video’s die tonen hoe ambulancepersoneel in radioactieve beschermingspakken slachtoffers uit een helikopter naar wachtende ambulances brengen. Op Twitter postten lokale Russen ook beelden van een konvooi ambulances, waarvan de binnenkant bekleed werd met plastic. Deze beschermende maatregelen kwamen te laat voor enkele artsen van het regionaal hospitaal in Archangelsk. Zij moesten na het ongeval de zwaargewonde patiënten behandelen, maar hen werd niet verteld dat het slachtoffers waren van een nucleair incident.
Volgens The Moscow Times werd in het spierweefsel van een onderzochte arts intussen de radioactieve isotoop Cesium-137 gemeten. De betrokkenen kregen van de geheime dienst FSB het bevel met niemand over het voorval te praten, maar anonieme collega’s tipten de pers. “De overheidsrespons op het ongeval is een echo van het gedrag na Tsjernobyl, het catastrofale nucleair ongeval in de toenmalige Sovjetrepubliek Oekraïne”, schrijft de onafhankelijke krant.
Bij lokale apothekers ontstond volgens de lokale nieuwszender 23.Ru een grote vraag naar jodiumpillen, die de schildklier kunnen beschermen tegen de gevaarlijke jodium-131-waarden. Het scheepvaartverkeer ten noorden van Njonoksa is alvast gedurende een maand verboden.
Het Belgische Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol en het KMI volgen de noordelijke metingen nu op de voet. In België wordt het Telerad-meetsysteem, dat waarschuwt als er radioactiviteit wordt gemeten die een gevaar kan vormen voor de volksgezondheid, extra in de gaten gehouden. Toch maakt men zich weinig zorgen. “Op dit moment is er niets abnormaals gemeten in België”, zegt FANC-woordvoerster Ines Venneman. “Voor zover we weten, blijft dit een lokaal incident.”