Ook Duitsland haalt IS-kinderen terug: ‘Ze kunnen niet verantwoordelijk worden gesteld voor de daden van hun ouders’
Ook Duitsland heeft voor het eerst IS-kinderen teruggehaald uit Syrië, nadat de regering daartoe in een rechterlijk vonnis was aangespoord. Net als in België ligt het lot van de Duitse IS-strijders politiek gevoelig. Minister Heiko Maas (SPD) van Buitenlandse Zaken wil meer kinderen uit de gevangenkampen naar Duitsland laten komen.
Leden van het Koerdische zelfbestuur droegen vier kleine kinderen op maandagochtend over bij de Syrisch-Iraakse grens aan vertegenwoordigers van het Duitse consulaat in Erbil. Het gaat om drie weeskinderen van in de oorlog omgekomen IS-vrouwen met een Duits paspoort, tussen de 2 en 7 jaar. Het vierde kind is een ernstig zieke baby van tien maanden.
“Ze kunnen niet verantwoordelijk worden gesteld voor de daden van hun ouders, en daarom willen we helpen”, zei minister Maas. Hij voegde toe dat de omstandigheden waarin de kinderen leefden “verre van optimaal” waren.
Alle kinderen verbleven in het gevangenkamp ‘al Hol’ in Noord-Syrië, het kamp waarover hoogleraar psychologie Gerrit Loots onlangs zei dat hij er radicalisering en geweld zag toenemen. Van de kinderen die hij te zien had gekregen, was 70 procent ondervoed.
Spoedprocedure
Net als in België, waar een Brusselse rechtbank de staat verplichtte om de nodige reisdocumenten af te leverende om twee IS-kinderen terug te halen, speelde in Duitsland een rechterlijke uitspraak een doorslaggevende rol in het besluit van de Duitse regering om de kinderen terug te halen.
In een spoedprocedure, aangespannen door familieleden van twee overleden IS-vrouwen, oordeelde de Berlijnse rechtbank in juli dat hun kinderen in dit specifieke geval “ernstige, onredelijke en niet op een andere manier te vermijden nadelen zouden ondervinden” als ze niet snel uit het kamp zouden worden gehaald.
Algemene uitspraken over de verantwoordelijkheid van de Duitse staat voor IS-strijders en hun families, doet het vonnis niet. Tot nu toe is het officiële regeringsstandpunt niet alle Duitse IS-strijders te willen terughalen. Volgens Koerdische autoriteiten zitten er in de kampen zo’n 120 kinderen met de Duitse nationaliteit.
Dat er niets werd ondernomen voor de vele weeskinderen, weet de regering tot nu toe aan het ontbreken van een Duitse diplomatieke vertegenwoordiging in Syrië. Achter deze technische verklaring gaat een conflict in de regeringscoalitie van CDU en SPD schuil. Sommigen vinden dat Duitsland zijn humanitaire verantwoordelijkheid moet nemen. Anderen wijzen op de niet denkbeeldige gevaren van getraumatiseerde en wellicht geradicaliseerde kinderen van IS-strijders naar Duitsland te halen.
‘Tikkende tijdbommen’
De inmiddels ontslagen chef van de binnenlandse veiligheidsdienst en CDU-lid Hans-Georg Maassen waarschuwde dat vorig jaar teruggekeerde jongeren “tikkende tijdbommen” zouden zijn, precies dezelfde metafoor als door de Nederlandse VVD-politica Antoinette Laan werd gebruikt.
Minister Maas schijnt nu voor jonge kinderen een uitzondering te willen maken. Al meldde Der Spiegel dat de veiligheidsdiensten benadrukken dat deze gang van zaken “geen blauwdruk is voor de algemene omgang met gevangen IS-strijders”.
De reddingsoperatie is door de Duitse overheid in het diepste geheim voorbereid, in samenwerking met hulporganisaties en met het (ook door Duitsland niet officieel erkende) Koerdische zelfbestuur in Noord-Syrië. Er zou vooraf DNA van de vier kinderen zijn afgenomen om te controleren of het om de juiste kinderen ging.
De moeder van de zieke baby leeft nog wel. Het kind, dat volgens de Süddeutsche Zeitung een waterhoofd heeft, is er na een provisorisch uitgevoerde operatie in het kamp zo slecht aan toe, dat ook zij naar Duitsland mag reizen. Haar moeder zou daar in een videoboodschap om hebben gevraagd.
Vanuit Irak zullen de kinderen onder begeleiding naar Duitsland reizen en worden opgevangen door familieleden, die begeleid worden door psychologen. Een vijfde kind, het broertje van een van de teruggehaalde weeskinderen, werd niet in het kamp Al Hol gevonden.