Direct naar artikelinhoud
Polen

Poolse regering onder vuur na georkestreerde campagne tegen dissidente rechters

Lukasz Piebiak, de staatssecretaris van Justitie die dinsdag aftrad.Beeld REUTERS

De Poolse regering is onder vuur komen te liggen door een uitgelekte lastercampagne tegen dissidente rechters. Lukasz Piebiak, staatssecretaris van Justitie, heeft bij die campagne vermoedelijk een hoofdrol gespeeld, en stapte dinsdag onder druk van de oppositie op.

De affaire brengt de regerende rechts-nationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) zwaar in verlegenheid, een kleine twee maanden voor de parlementsverkiezingen op 13 oktober.

Volgens webportaal Onet , dat het nieuws maandagavond naar buiten bracht, zijn zeker twintig rechters het slachtoffer geworden van de lastercampagne. Het gaat om rechters die uitgesproken kritisch zijn over het beleid van de PiS-regering. Uit chatberichten die met Onet zijn gedeeld, blijkt dat de staatssecretaris de campagne heeft aangemoedigd en in sommige gevallen aangestuurd.

Sinds PiS in 2015 de verkiezingen won, heeft het een reeks zeer controversiële maatregelen doorgevoerd die volgens deskundigen de rechtsstaat en de scheiding der machten in het nauw brengt. Sommige rechters reppen van een verstikkend klimaat: wie zich tegen de maatregelen uitspreekt, kan voor een tuchtrechter gesleept worden. Onzin, zei de PiS-regering steevast. Alleen tegen rechters die zich “onprofessioneel” zouden gedragen of ‘politiek’ bedreven in toga, zou een procedure worden gestart.

Zwarte schapen

Naar het zich nu laat aanzien heeft de regering wel degelijk de hand gehad in het creëren van een angstige sfeer onder rechters. “Rechters moeten altijd aan de kant van de staat zijn”, sprak staatssecretaris Piebiak anderhalf jaar geleden omineus. “Zwarte schapen” binnen de rechterlijke macht moesten volgens hem “zonder genade” worden opgespoord en aan de kant gezet.

Polen ligt sinds eind 2017 onder de loep van de Europese Commissie in de vorm van een zogeheten artikel 7-procedure. Als gevolg van zo’n strafprocedure kan een lidstaat uiteindelijk zijn stemrecht in Brussel verliezen. Tot nu toe voelden de andere lidstaten er niets voor om Polen op die manier te isoleren. Peilingen suggereren momenteel dat de PiS-partij in oktober relatief gemakkelijk zal worden herkozen.

De House of Cards-achtige affaire begon bij drie mensen die elkaar persoonlijk kennen. Naast Piebiak gaat het om een naaste medewerker van hem en een vrouw van buiten het ministerie. Deze Emilia, van wie de achternaam bij de redactie bekend is, ontpopt zich nu als klokkenluider. Ze kreeg naar eigen zeggen compromitterende informatie over rechters aangereikt, soms via Piebiak en soms via haar man (een vierde betrokkene), die zelf rechter is en een vertrouweling van de staatssecretaris.

Maandenlang bestookte Emilia regeringsgezinde media met de pikante informatie. Sommige details hielp ze via een anoniem Twitter-account de wereld in. Tussendoor overlegde ze met de staatssecretaris over de te volgen strategie. Inmiddels zegt ze spijt te hebben van haar acties. Volgens haar advocaat kwam het initiatief niet van haar, maar van het ministerie.

2.500 anonieme e-mails

De lastercampagne richtte zich onder meer tegen Krystian Markiewicz, het hoofd van rechtersvereniging Iustitia, met 3.500 leden de grootste van Polen. Markiewicz is een prominent criticus van het PiS-beleid.

Om hem zwart te maken stuurde Emilia naar eigen zeggen zo’n 2.500 anonieme e-mails en brieven naar journalisten. Daarbij zat het onbewezen verhaal dat Markiewicz vreemdging met een vrouw die hij bovendien zou hebben aangezet tot een abortus. “Denk je dat dit helpt?”, vraagt Emilia in een uitgelekt chatbericht. Ja, zegt Piebiak. “Het is belangrijk dat het Iustitia door het slijk haalt.”

Elders spreekt hij de hoop uit dat Markiewicz zal “dimmen, als hij weet wat we over hem hebben”. Een ogenblik later vraagt Emilia of ze hiervoor de gevangenis in zal moeten. Piebiak: “Voor het doen van goede dingen sluiten we je niet op.” Saillant is dat Emilia in een van de chats vraagt om ‘opslag’, hetgeen suggereert dat ze door het ministerie betaald is. “Daar zullen we over nadenken”, antwoordt Piebiak.

Of, en zo ja hoeveel de minister van Justitie, Zbigniew Ziobro, geweten heeft van de lastercampagne, is nog onduidelijk. De oppositie eiste dinsdag ook zijn aftreden. Tegen Piebiak is meteen een juridisch onderzoek gestart. Zelf kondigde hij stappen aan tegen Onet wegens smaad.