"Tweetende boom" in Gent heeft nu ook broertje in bos van Harvard

Via de twitteraccount @witnesstree kan iedereen de belevenissen volgen van een oeroude rode eik, die in het bos van Harvard staat. De Harvard Forest Witness Tree is uitgerust met sensoren en camera's die continu zijn sapstromen en groei monitoren. De boom krijgt ook input vanuit het data-archief van Harvard, waarin meer dan 55 jaar data over het klimaat zit opgeslagen. Via een computerprogramma kan hij de informatie die hij over zichzelf en zijn omgeving verzamelt, delen met het grote publiek via Twitter. 

De wetenschappers van de universiteit van Harvard willen via de boom vooral objectieve gegevens verzamelen over de klimaatverandering. Ze willen uitzoeken hoe het voedseltransportsysteem in de boom werkt en hoe hij bepaalde stoffen, zoals CO2, opslaat. Maar ook wat de invloed van de weersomstandigheden op de boom zijn. De boom tweette in juli al over de hittegolf en de extreem hoge temperaturen in het bos. 

Harvard haalde zijn inspiratie voor het project in Gent, waar al enkele jaren gebouwd wordt aan een Europees netwerk van pratende bomen. Zo staat er sinds 2015 een tweetende esdoorn op de site van de faculteit Bioingenieurswetenschappen van Gent (@TreewatchFBW). Ook in Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië zijn er al bomen die tweeten over hun situatie.

Bezieler van het Europese project TreeWatch is professor en ingenieur Kathy Steppe van de Gentse faculteit Bioingenieurswetenschappen. "Ik was de mensen van Harvard tegengekomen op een congres, dus ik wist dat ze ermee bezig waren", zegt Steppe aan VRT NWS. "Maar wij hebben zelf niet concreet meegewerkt aan de installatie daar."

Steppe is hoofd van het Labo Plantenecologie in Gent, waar de interactie tussen planten en hun omgeving wordt onderzocht. "Wij bevestigen sensoren aan allerhande bomen en planten om die in kaart te brengen. We maken intensief gebruik van sap flow sensoren die de sapstroom, de transpiratie en het waterverbruik van de planten in kaart brengen en van dendrometers die de groei en het krimpen en het zwellen van de planten meten."

"Op die manier kunnen wij de gezondheidstoestand en de vitaliteit van de bomen en planten opvolgen. Zo willen we het functioneren van planten beter begrijpen."

Het Labo is al sinds begin 2000 bezig met monitoren van bomen en planten. Ze zochten een manier om de resultaten met het grote publiek te delen en kwamen zo op het idee om de bomen zelf te laten communiceren via Twitter. "Zo willen we mensen bewustmaken van de situatie in onze bossen, zeker ook jongeren en beleidsmakers. Als er extreme weersomstandigheden zijn, kunnen we zien hoe de bomen daarop reageren en of dat veel stress bij hen teweegbrengt. We zijn nu bijvoorbeeld bezig met een artikel over de reactie van de bomen op de hittegolf van vorig jaar. Vertoonden de bomen toen stress? En wat is het effect na een jaar? Zijn ze hersteld of niet?"

Het monitoringsysteem levert ook nieuwe inzichten op over hoe planten werken. "Een thesisstudent heeft het systeem in India geïnstalleerd in de mangroves. Daar staan planten met hun wortels in zout water. Telkens als het regent, krijgen ze een enorme groeispurt. We hebben kunnen vaststellen dat ze dan niet alleen water opnemen via hun wortels, maar ook via hun bladeren."

Maar het systeem wordt niet alleen gebruikt voor onderzoek. Het wordt ook ingezet in de tuinbouw en sierteelt. "Er zijn nu meer dan 150 systemen in gebruik in commerciële serres in binnen- en buitenland. De kweker krijgt via het systeem melding of de planten te droog staan, te vochtig en hoe goed ze groeien", zegt Steppe. "De plant laat via het systeem zelf weten hoe het klimaat in de serre moet ingesteld worden om optimaal te kunnen groeien."