ISOPIX

Tom Van Grieken beroofde een jonge vrouw van de controle over haar data en privacy

De Pukkelpop-vlaggenhetze kreeg nog een vervelend staartje voor een jonge festivalgangster. Nadat ze op Instagram een filmpje had verspreid waarin te zien was hoe een vlag met de Vlaamse leeuw verbrand werd, kwamen de beelden ook bij Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken terecht. Hij verspreidde ze verder, waardoor het meisje bedolven werd onder haatberichten. "Ongezien" en "Trumpiaanse toestanden", noemt jurist Matthias Dobbelaere-Welvaert de actie van Tom Van Grieken. Alsook een "flagrante schending van de privacywet".

opinie
Matthias Dobbelaere-Welvaert
Matthias Dobbelaere-Welvaert is directeur en privacyactivist bij "the Ministry of Privacy", Chief Creative bij Ethel, verhalenverteller bij DOBBELAERE-WELVAERT en docent "Copyright and Mediarights" aan de Erasmus Hogeschool Brussel.

Een Instagramstory te veel

Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken plaatste dinsdag enkele "Instagram stories" (audiovisuele kortverhalen die 24 uur beschikbaar blijven op de socialenetwerksite) online. Die werden meteen opgepikt op Twitter. In die verhalen viseerde de voorzitter van de uiterst rechtse partij een jonge vrouw, en hij vermeldde daarbij haar gebruikersnaam op Instagram. Het duurde niet lang of de vrouw ontving massaal (doods)bedreigingen en verwensingen. 

(lees verder onder een screenshot van de -intussen verdwenen- Instastory van Tom Van Grieken)

Zoals verwacht, reageerde Twitter woedend: het kan toch niet dat een (vooraanstaand) politicus een burger op dergelijke manier door de mangel haalt? Is hier sprake van een privacyinbreuk? En hoever reikt dat recht op privacy in dit geval? 

Voor de goede orde: de aanleiding was de verbranding van een… Vlaamse strijdvlag. Het werd wel heet dit jaar, op Pukkelpop. 

Doxing & politici

Een fenomeen dat de laatste jaren aan belang wint op sociale media, is het zogenoemde "doxing", waarbij een persoon wordt geïdentificeerd aan de hand van vaak vertrouwelijke gegevens. Een bekend recent voorbeeld is dat van het Twitter-account "Schuld & Vrienden", waarbij een assistent verbonden aan de UGent via dat platform privégegevens deelde van extreemrechtse studenten. Op zijn beurt werd uiteindelijk de eigenaar van dat Twitter-account óók "gedoxxt". Een straatje zonder einde. 

Dat een politicus zijn bekendheid en "fans" gebruikt om een toch vrij weerloze burger te identificeren en te bestoken, is ongezien

Dat burgers elkaar "doxxen", is reden tot bezorgdheid, maar wanneer een politicus - die toch een zekere voorbeeldfunctie dient te bewaren - zijn megafoon, bekendheid en "fans" gebruikt om een toch vrij weerloze burger te identificeren en te bestoken, is hors catégorie. Trumpiaanse praktijken, zou men al snel concluderen. Het politiek debat is eens te meer vergiftigd, alsof we zijn vergeten dat politiek het bekampen van ideeën omhelst, en nooit het bekampen van individuen zelf. 

Een vlag verbranden is overigens geen strafbaar feit in België

Een vlag verbranden, is overigens in dit land geen strafbaar feit, noch in buurland Nederland. Tom Van Grieken verwijderde uiteindelijk de Instagram-verhalen, nadat de jonge vrouw ten einde raad haar uitvoerige excuses had aangeboden aan de partijvoorzitter. Wat zou u zelf doen, mocht u de ene bedreiging na de andere ontvangen? Snel inbinden dus. 

Privacy is het recht op controle

Er heerste her en der wel wat onbegrip op sociale media, want “het meisje had toch zeker zelf videobeelden van de vlagverbranding op Instagram geplaatst?”. Er kon volgens deze zelfverklaarde experten dan uiteraard geen sprake zijn van een privacyschending: Tom Van Grieken hernam immers gewoon de gemaakte beelden. 

Toch klopt dat niet. Het recht op privacy is niét het recht om iets te verbergen, niét per se het recht om niet overal gecontroleerd te worden (hoewel dat al dichter bij de waarheid komt), maar vooral: het recht op controle. Controle over diens data, ideeën,  wensen, uitspraken, publicaties (tekst, foto’s, films), en zoveel meer. 

Van Grieken beroofde de jonge vrouw van de controle over haar data en privacy

Privacy betekent niet dat men zich moet verschuilen. Privacy impliceert dat u, en enkel uzelf, steeds het recht bewaart om op éénder welk ogenblik een bepaalde publicatie weer in te trekken, en dus opnieuw "privé" te maken. Van Grieken hernam de Instagram-verhalen op zijn eigen kanaal, en beroofde de jonge vrouw dus van de controle over haar data en privacy. Hij vermeldde haar volledige naam en "handle" (gebruikersnaam), en liet het verder maar over aan de massa volgers om de jonge vrouw te intimideren. En dat is wel degelijk een flagrante schending van de privacywet. 

Een flagrante schending van de privacywet

Aangezien er hier geen strafbare feiten werden gepleegd, kan men ook niet argumenteren dat er een "hoger belang" bestond dan het recht op privacy (zoals bijvoorbeeld het geval kan zijn bij opnames van een beroving of ander zwaarwichtig misdrijf). Extreemrechtse aanhangers mogen het verbranden van een Vlaamse strijdvlag dan wel als heiligschennis beschouwen, het is daarom nog geen overtreding van de wet. Vooralsnog, tenminste. 

Conclusie

Een politicus - overigens van gelijk welke strekking - die zijn pijlen richt op een kritische burger. Het doet denken aan donkere dagen. Burgers mogen (en moeten zelfs) te allen tijde kritiek kunnen uiten op politieke ideeën. Politici zijn verkozenen die werken voor het volk, en behoren die taak met eerbied en respect te vervullen. 

Burgers moeten te allen tijde kritiek kunnen uiten op politieke ideeën

Wat hier plaatsvond, is een teken aan de wand. Een teken dat intimidatie van burgers door hooggeplaatste politici stilaan als aanvaardbaar wordt beschouwd. Buiten partijvoorzitters van Groen Meyrem Almaci en Open VLD Gwendolyn Rutten, kwam er bijna geen enkele politicus dit afkeuren op Twitter of andere sociale media. Aan de bereikbaarheid ligt het hier nochtans niet, afgaande op het aantal tweets van politici per dag. 

Zijn onze tijden dan veranderd? Accepteren we meer, omdat politici dichter bij de burger staan, en zich gesterkt voelen door een alsmaar luider en bozer wordende achterban? Lopen we straks allemaal met een digitale onzichtbare muilkorf rond, uit schrik aangevallen te worden door machtige politici? 

Lopen we straks allemaal met een digitale onzichtbare muilkorf rond, uit schrik voor aanvallen van machtige politici?

Los van de juridische beschouwingen, is het gebrek aan ethisch besef hier de kern. Men mag hopen dat deze jonge vrouw, áls zij het hoegenaamd aandurft een klacht in te dienen, ook ernstig wordt genomen door onze politie. Afgaande op het verleden, heeft Van Grieken wellicht weinig te vrezen. Op naar de volgende heksenjacht! 

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen