Nederlandse expeditie ontdekt: diepste plek op aarde is minder diep - en ligt ergens anders
De Marianentrog, een kloof in de bodem van de Stille Oceaan en de diepste plek op aarde, is iets minder diep dan gedacht. Dat blijkt althans uit een nieuwe meting, verricht tijdens een Nederlandse expeditie. Het diepste punt van de kloof zou ook ergens anders liggen dan eerdere peilingen aangaven.
De nieuwe meting werd gedaan tijdens een missie van oceaanonderzoeker Hans van Haren van het Koninklijk Nederlands Instituut voor het Onderzoek der Zee (NIOZ). Vanaf het Duitse onderzoeksschip Sonne werd vorige maand met een geavanceerde dieptemeter de bodem gepeild van de Challengerdiepte, het diepst gelegen deel van de Marianentrog. De kloof ligt ten oosten van de Filipijnen en strekt zich uit over een lengte van 2500 kilometer.
Uit de peiling van de Sonne bleek dat het diepste punt van de Challengerdiepte 10.925 meter onder het zeeoppervlak ligt. Dat wijkt af van metingen die Amerikaanse wetenschappers twee jaar geleden publiceerden. Zij bepaalden de diepte op 10.984 meter, een verschil van bijna 60 meter.
Ook de ligging van het diepste punt bleek af te wijken van de locatie die de Amerikanen hadden aangegeven. "Het diepste punt bevindt zich 450 meter meer naar het oosten dan de Amerikanen hadden berekend", aldus Van Haren. "Verrassend. Dat had ik niet verwacht."
Het diepste punt bevindt zich 450 meter meer naar het oosten dan de Amerikanen hadden berekend
De Amerikaanse wetenschappers van de Universiteit van New Hampshire publiceerden hun berekeningen in 2014 in het tijdschrift Marine Geodesy. Jim Gardner, eerste auteur van dat artikel, reageert voorzichtig op het resultaat van de nieuwe meting. "Het beste dat we kunnen concluderen is dat zij een meting hebben gedaan en dat die niet overeenkomt met de onze."
Gardner stelt dat veel factoren een rol spelen bij het peilen van diepte met behulp van sonar. "Rekening houden met factoren zoals de verticale verandering in geluidssnelheid in dergelijke omstandigheden is bijzonder moeilijk en kan aanzienlijke invloed hebben op de dieptemeting. Verschillen in benadering van dataverwerking kunnen ook leiden tot verschillen in gemeten of geschatte diepte. Op zo'n diepte is er niet veel voor nodig om tot andere metingen te komen."
Wij hebben driemaal over het Challenger Deep gevaren en het diepste punt lag binnen het gebied waarin de dieptemeter het nauwkeurigst was
Volgens Duitse experts aan boord van de Sonne is de sonarapparatuur van dit onderzoeksschip twee keer zo nauwkeurig als het systeem dat de Amerikanen hebben gebruikt. "Wij hebben driemaal over het Challenger Deep gevaren en het diepste punt lag binnen het gebied waarin de dieptemeter het nauwkeurigst was. Driemaal gemeten. Dat moet nauwkeuriger informatie geven dan wat Gardner en zijn collega's hebben gemeten.", aldus Van Haren.
Gardner zegt te hopen dat de wetenschappers aan boord van de Sonne hun bevindingen publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift "zodat iedereen kan zien wat ze hebben ontdekt". Van Haren is inderdaad van plan over de nieuwe peiling te publiceren.
De diepte van de Marianentrog werd in 1875 voor het eerst gemeten door Britse onderzoekers, met een gewicht aan een touw. Zij kwamen tot 8 kilometer. In de jaren vijftig van de vorige eeuw werd met moderne apparatuur vanaf het Britse onderzoeksschip Challenger de ware diepte vastgesteld. Die is later steeds preciezer bijgesteld.