Klokkenluider Edward Snowden vraagt politiek asiel in Frankrijk
De Amerikaanse IT’er Edward Snowden, die al zes jaar in Rusland verblijft nadat hij Amerikaanse geheime informatie had gelekt, vraagt aan de Franse president Macron om hem asiel te verlenen. Snowden publiceert deze week zijn persoonlijke memoires. Die verschijnen in het Nederlands onder de titel “ Onuitwisbaar”.
Al in 2013 vroeg Edward Snowden asiel aan de de toenmalige Franse president François Hollande, vertelt hij in een interview met de Franse zender France Inter. Het wordt op maandag 16 september uitgezonden, de dag voor zijn boek wereldwijd op de markt komt. Een kort fragment is al publiek gemaakt; daarin zegt Snowden dat hij “graag zou hebben dat president Macron hem asiel verleent. Het is triest dat de enige plek waar een Amerikaanse klokkenluider vrijuit kan spreken Rusland is”. Edward Snowden verblijft al sinds 2013 in Rusland.
In de Verenigde Staten wordt Edward Snowden gezocht omdat hij staatsgeheimen naar buiten heeft gebracht. Informaticus Snowden werkte eerst voor de CIA en daarna voor de veiligheidsdienst NSA. Hij kwam op het spoor dat de Verenigde Staten – en ook Groot-Brittannië - op een nooit geziene schaal mensen en organisaties afluisterden. Die informatie smokkelde Snowden naar buiten, op kleine geheugenkaarten. Mogelijk plakte hij die op kleurrijke Rubik-kubussen, maar dat wil hij niet bevestigen. Het was wel de manier die regisseur Oliver Stone liet zien in zijn film over Snowden, uit 2016.
Van Hawaï, waar hij werkte, vloog Snowden in juni 2013 naar Hong-Kong, waar hij de informatie doorspeelde aan journalisten van de Britse krant The Guardian. Op die manier kwam het verhaal wereldwijd naar buiten. Snowden zelf wilde naar Ecuador reizen, maar strandde in Rusland. Daar woonde hij een maand in een luchthaven, kreeg daarna asiel en nu een verblijfsvergunning. Voor sommigen betekent dat dat hij een agent van de Russen is. Voor de VS is hij in elk geval een vijand van de staat, die berecht moet worden.
Spion of held?
In zijn memoires geeft Edward Snowden een inkijkje in zijn persoonlijke leven. Hoe hij na de aanslagen van 11 september 2001 in het leger ging, maar na een fysieke afkeuring voor een carrière als IT’er koos. Zijn “kantelmoment” was toen hij een congres over massale Chinese afluistering bijwoonde, en zich realiseerde dat zoiets ook aan de gang was in zijn eigen land.
Voor de ene Amerikaan is Snowden een held, voor de andere een verrader. Maar dat beeld is aan het veranderen, zegt hij zelf aan The Guardian. Vroegere critici geven toe dat we in “een betere, vrijere en veiligere wereld leven” dankzij zijn onthullingen.
Waarschuwing: iedereen wordt onuitwisbaar
Toch waarschuwt Snowden in zijn boek voor de combinatie van gegevensverzameling en artificiële intelligentie. Volgens Snowden zijn regeringen met de hulp van privébedrijven op weg om van iedereen een “permanent record” (een soort “permanent archief”) bij te houden, waarin alle gegevens van iemands leven zitten. “Permanent record” is ook de Engelse titel van zijn memoires. Strengere wetgeving en volledige versleuteling van gegevens zijn volgens Snowden de oplossing.
Ironisch genoeg praat Snowden zelf over zijn privéleven. Hij is intussen 36 jaar en kan zich naar eigen zeggen zonder vermomming verplaatsen in Rusland, zelfs buiten Moskou. Hij is in Rusland ook getrouwd met zijn Amerikaanse vriendin, die hij halsoverkop verliet in 2013 en ook niets had verteld over zijn plannen. In zijn memoires zijn ook haar dagboekfragmenten opgenomen. Meestal blijft hij binnenskamers. Hij verdient geld door deel te nemen aan videoconferenties over internetbeveiliging in Europa of Amerika.
Drie klokkenluiders
De naam van Edward Snowden wordt vaak in één adem genoemd met die van Chelsea Manning en Julian Assange. Chelsea - voorheen Bradley - Manning was een Amerikaans militair, die geheime info over aanvallen in Irak lekte, wat naar buiten werd gebracht via Wikileaks. Manning werd veroordeeld tot 35 jaar cel, kwam in 2017 vervroegd vrij, maar werd in dit voorjaar weer opgesloten, omdat ze weigerde te getuigen tegen een andere klokkenluider, de Australiër Julian Assange. Die zit in de gevangenis in Groot-Brittannië, na een lang verblijf in de ambassade van Ecuador in Londen. De Verenigde Staten vragen zijn uitlevering.
"Onuitwisbaar" van Edward Snowden verschijnt op 17 september bij uitgeverij Balans.
Bekijk hier onder de trailer van de biografische film uit 2016:
