Direct naar artikelinhoud
Column

Elke seconde krimpt in N-VA de groep die zin heeft in federale regeringsdeelname

Carl DevosBeeld rv

De politieke actualiteit volgens UGent-politicoloog en De Morgen-columnist Carl Devos.

Dat met Jean-Claude Marcourt, die Paul Magnette in het oog komt houden, een overtuigd PS-regionalist aan de federale onderhandelingstafel komt, is misschien het enige lichtpuntje na 269 dagen lopende zaken. Dat Marcourt weliswaar geen staatshervorming wil maar toch ‘iets’ aan de uitdijnende electorale afstand tussen het Noorden en Zuiden wil doen, klinkt als een basisje voor een gesprek tussen PS en N-VA. Al zal daar ongetwijfeld een ferme factuur aan hangen. Voor het overige: geen reden tot optimisme. Bijna elke PS-vezel schreeuwt om paars-groen, zeker na het linkse Waals regeerakkoord. Dat onverantwoordelijk rond de hete brij (hoe al die mensen aan het werk krijgen en hoe alle plannen betalen?) heen fietst. Dat de PS ook federaal links wil overhellen is een certitude. De PS is in tegenstelling tot N-VA federaal écht onmisbaar. Elke seconde krimpt in N-VA de groep die zin heeft in federale regeringsdeelname. Vijf jaar lang vanuit de Vlaamse regering België confederaal rechts bestoken biedt meer perspectieven.

Dat brengt CD&V en vooral Open Vld in de problemen. De verzoening van de PS en N-VA is slechts een nanogram lichter als die van Ecolo en Open Vld. Die dan de oppositie van N-VA in de nek krijgt. Nooit stapt Open Vld in links paars-groen zonder CD&V, die dan de plaats van een linkse partij moet innemen. Bij CD&V wachten allicht strategische beslissingen nog voor de partij de existentiële heropstanding kan starten en haar gezagsvacuüm kan vullen.

Geen nieuwe chef te bespeuren

De teleurstellende apostolische geschriften zijn symptomatisch voor de sores van CD&V. Zoals bij Groen moest er afgevijld worden om de huisvrede te bewaren. Het verslag heet de vinger op de wonde te leggen, meer dan in de verte wat aanwijzen is dat niet. Minstens 90 procent van die diagnose is al minstens 15 jaar bekend. CD&V blijft het gemiddelde van een krimpende verzameling. Maanden voor 26 mei werd al opgemerkt dat de slogans of boodschap te vaag waren, dat Crevits te laat op het veld kwam en nooit in alle provincies voor een opleving kon zorgen. 

Officieel wijst het rapport alleen naar oorzaken, niet naar oplossingen. Maar en passant wordt toch een rechtsere piste afgeblokt. Het rapport lost problemen niet op, ze illustreert ze. De logische stap, in de volgende regering vooral nieuwe mensen opnemen, wordt niet gezet. De loopbaanplanning van de top gaat voor. Een nieuwe chef, die de hele partij op sleeptouw kan nemen, is in geen mijlen te bespeuren. Zoals bij sp.a. Open Vld moet zich ook over een duidelijker profiel beraden, maar daar staat tenminste volk klaar die dat kan opnemen. Zoals bij Groen.

Bij N-VA proberen ze ondertussen het Vlaams regeerakkoord zo dicht mogelijk bij de startnota te houden. De voorbije week regende het strategische lekken om die heldhaftige pogingen te illustreren. Het is al duidelijk dat symbolen heel belangrijk zullen zijn in de storytelling van de volgende – zó anders dan de vorige – Vlaamse regering. Maar dat vlot niet echt. De rekeningen schuiven traag. De consensus op gevoelige thema’s wordt afgeremd door de immense druk van het VB op N-VA en het besef van CD&V en Open Vld dat ze toch niet helemaal als een bijhuis van N-VA weggezet mogen worden.

Tenenkrullend politiek theater

De peiling waarin de onderhandelaars – op Open Vld na – blijven verliezen en het VB een record breekt, moet zeer gerelativeerd worden, ze verliest daarom niet alle effect. Blijkbaar hebben kiezers geen spijt van hun stem, trends zetten zich verder. Het VB doet beter dan in 2004, toen ze na een veroordeling wegens racisme de grootste eenpartijfractie in het Vlaams Parlement werd. Alleen omdat CD&V en N-VA toen een kartel vormden waren beide samen groter. De score van het VB is nu indrukwekkender, omdat ook N-VA veel sterker is dan toen. De normalisering door het VB, misschien omdat de winnende partij volgens een geslaagde campagne ‘niet mocht meedoen’ maar allicht vooral het tenenkrullend politiek theater van de afgelopen weken zorgen voor extra steun. Het VB ligt vijf jaar voor op schema, in 2024 de grootste worden. Enkel uitstekend regeerwerk kan het daar van afhouden.

Dat verzoek om een andere politiek moet ernstig genomen worden. Het is immers niet zonder gegronde redenen. Anders blijft enkel antipolitiek over. Onzekerheid, cynisme, welvaartschauvinisme en andere redenen duwen groeiende delen van de lage en middenklasse naar de uitersten van ons politiek spectrum. 113 dagen geleden hebben veel burgers tijdens de verkiezing van het onbehagen – zoals Koen Abts die terecht in Sampol omschreef – hun onvrede over de gevestigde partijen en politiek geuit. Het blijft onzeker of regeringsmakers dat genoeg gehoord hebben. De te relativeren peiling geeft misschien aan dat veel kiezers zich bedrogen voelen.