Leraar Nederlands als niet-thuistaal is nieuw in de lerarenopleiding: "Je zet een andere bril op"

Vanaf dit academiejaar bieden de meeste hogescholen in hun lerarenopleiding het extra onderwijsvak Nederlands niet-thuistaal (NT2) aan. De educatieve bachelor is bedoeld voor wie lesgeeft of les wil geven in OKAN of in het volwassenenonderwijs voor anderstaligen. Want als je moedertaal Arabisch is en in je thuisland is het oorlog, dan heb je net iets anders nodig dan de leerlingen van een witte klas in een gewone school. 

De OKAN-klassen (Onthaalklassen voor Kinderen van Anderstalige Nieuwkomers) lopen weer vol. In OKAN krijgen de jongeren - ze zijn tussen 12 en 18 en verblijven nog niet lang in ons land - een voldoende basis Nederlands om na één of twee jaar naar het reguliere onderwijs over te kunnen stappen.

Ook de centra voor volwassenenonderwijs maken zich op voor een nieuw schooljaar. Sinds het Vlaamse inburgeringsdecreet moeten nieuwkomers een leertraject volgen en daar hoort een stoomcursus Nederlands bij. 

NT2 is echt een ander vak, je zet een andere bril op als je Nederlands leert aan mensen die niet vertrouwd zijn met ons taalsysteem

Werk genoeg dus voor leerkrachten Nederlands. Kunnen zij dan niet aan de slag met hun diploma lerarenopleiding? Bert Cruysweegs, docent Nederlands aan de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen: "Nederlands niet-thuistaal of NT2 is echt een ander vak, omdat je een andere bril opzet als je een vreemde taal aanleert aan mensen die niet vertrouwd zijn met het Nederlandse taalsysteem en die soms ook in hun eigen taal niet kunnen lezen of schrijven." 

"In de nieuwe NT2-opleiding leren we de studenten een specifieke didactiek aan die focust op de verschillen tussen de taal van de anderstalige en het Nederlands." En er zijn er veel, Cruysweegs geeft een voorbeeld.

Waarom hebben neus en oog niet hetzelfde lidwoord, of huis en tuin?

"De lidwoorden in het Nederlands kunnen nogal wat verwarring veroorzaken bij anderstaligen. Ze begrijpen niet waarom woorden die naar hun gevoel bij mekaar horen, zoals oog en neus, niet hetzelfde lidwoord hebben. Denk ook aan de tuin en het huis of de moeder en het kind. En sommige talen hébben zelfs geen lidwoord."     

Nidhi Saharan geeft les in de OKAN-afdeling van Petrus en Paulus West in Oostende. Ze is ook lector in de nieuwe NT2-opleiding aan de West-Vlaamse hogeschool VIVES en begeleidt studenten in hun stage-opdrachten.

"Mijn studenten die stage lopen in OKAN zijn vaak ten einde raad", zegt Saharan. "Hoe moeten we iets aanbrengen als de leerlingen geen woord Nederlands kennen?", vragen ze me. "Als leraar moet je creatief zijn en veel dingen uitproberen. Lukt het met pictogrammen? Moet ik een filmpje tonen? Zal ik iemand vragen om het te vertalen?"

"En misschien bestaat het woord dat je wil aanleren niet in hun cultuur.  We hadden het bijvoorbeeld in de godsdienstles over water drinken. "Hoe geraak je aan water", was de vraag. Een leerling antwoordde: "Uit de zee, mevrouw".  Misschien is het in zijn cultuur inderdaad gebruikelijk om water te halen uit de rivier."

Diversiteit en interculturaliteit als vak

In de NT2-opleiding is dan ook veel aandacht voor interculturele communicatie. Nidhi Saharan heeft zelf ervaren hoe belangrijk dat is in de omgang met jongeren uit bijvoorbeeld Afghanistan of Syrië. 

"De leerlingen stonden in de rij op de speelplaats en plots zei ik "Sshhh!" want ze moesten stil zijn. Ik zag hen schrikken en denken: "wat doet die leerkracht nu?" Toen heb ik geleerd dat "Sshhh" in hun cultuur wordt gebruikt om dieren bijeen te drijven."

In sommige culturen zeg je "sshh" om dieren bijeen te drijven

Amélie Fauquant is diensthoofd van de lerarenopleiding secundair onderwijs bij VIVES. "Het moeilijkste aan lesgeven aan OKAN-jongeren is differentiëren", zegt ze. "Wie afstudeert als leraar, is het meestal gewoon om voor een homogene groep te staan".

"Maar in een OKAN-klas krijg je te maken met een zeer diverse groep - verschillende leeftijden, nationaliteiten en niveaus. In de opleiding NT2 geven we de studenten tips om van elke leerling het startniveau te bepalen en van daaruit te vertrekken."

NT2 als verkort traject of als een van de twee onderwijsvakken in de lerarenopleiding

Aan de VIVES Hogeschool kan je de nieuwe educatieve bachelor NT2 als verkort traject volgen en het diploma in één jaar behalen. Maar de studenten kunnen het vak Nederlands niet-thuistaal ook als tweede vak kiezen in de gewone lerarenopleiding secundair onderwijs, die twee jaar duurt. 

De Karel de Grote Hogeschool richt de educatieve bachelor NT2 alleen in als verkort traject van 46 studiepunten. Bert Cruysweegs: "We mikken vooral op mensen die al een diploma leraar secundair onderwijs hebben en al lesgeven aan anderstaligen. Zij combineren het verkorte traject vaak met een voltijdse job. We dachten dat het extra onderwijsvak NT2 niet erg in trek zou zijn bij beginnende studenten in de lerarenopleiding."

Het postgraduaat Nederlands voor anderstaligen bestaat al langer

De nieuwe educatieve bachelor voor het secundair onderwijs kan vanaf nu worden ingericht omdat de Vlaamse regering het vak Nederlands niet-thuistaal heeft toegevoegd aan de officiële lijst van onderwijsvakken. Sommige instellingen organiseren al langer een postgraduaat Nederlands voor anderstaligen, in Brussel bijvoorbeeld de hogeschool OdiseeHet postgraduaat van Odisee bestaat al 15 jaar. Het is goed voor 20 studiepunten en loopt over één academiejaar. Wie zich nu nog wil inschrijven, komt op de wachtlijst, want de 25 plaatsen zijn al ingenomen.  

Meest gelezen