Wat nu met de gevangen Belgische IS-strijders in Syrië, nu Turkije de aanval heeft ingezet?
Nu Turkije de aanval op de Koerdische regio in Noord-Syrië heeft ingezet, bestaat het gevaar dat Belgische IS-strijders uit de Koerdische kampen kunnen ontsnappen. De Koerdische strijders hebben nu immers andere prioriteiten dan het bewaken van die kampen. In vijf vragen legt VRT-conflictjournalist Rudi Vranckx uit hoe het zover is kunnen komen en welke opties er nog op tafel liggen.
Er zitten nog zo'n 12.000 IS-strijders in gevangenschap in Koerdische kampen in het noorden van Syrië. Volgens OCAD, het Belgische overheidsorgaan dat de terreurdreiging analyseert, zitten daar 52 Belgen bij. Hun lot is een heet politiek hangijzer, en weinig politici durven te zeggen dat ze hier berecht moeten worden. Zij wijzen op een gebrek aan diplomatieke banden met de regio en het risico van een terughaalmissie in oorlogsgebied.
België heeft geen juridische verplichting om Belgische IS-strijders terug te halen. De Koerden roepen het Westen wel allang op om hun strijders te repatriëren. Stel dat het ooit zover komt en zij hier berecht worden, dan zal er voor elk individu afzonderlijk een aanklacht in elkaar gepuzzeld worden op basis van verschillende argumenten. Lidmaatschap van een terroristische organisatie is er zo een, moord in terroristische context een andere. De straffen die dan uitgesproken worden, kunnen variëren van vijf jaar tot levenslang.
De Belgische nationaliteit afnemen lijkt een gemakkelijke oplossing, maar dat is het niet. De Belgische staat kan iemand immers niet staatloos maken. Daardoor kan alleen van IS'ers met een dubbele nationaliteit de Belgische nationaliteit afgenomen worden. Dat is al met zeven personen gebeurd. De beruchtste van hen is Fouad Belkacem van Shariah4Belgium.
In Irak wordt de doodstraf nog uitgesproken, vaak na slordig gevoerde processen. Daar kunnen de westerse regeringen moeilijk mee instemmen. De Koerden in Syrië zeggen dan weer zelf geen middelen te hebben voor zo'n procesgang. En een internationaal tribunaal op een andere plek in de regio stoot op geopolitieke bezwaren... Rusland, bijvoorbeeld.
De westerse mogendheden hebben heel lang gewacht om het probleem van de Syriëstrijders aan te pakken. Door de Turkse invasie in Noord-Syrië is het uitgegroeid tot een prangend militair en politiek probleem. Voor de Koerdische generaals voelt het als een mes in de rug, na alle Koerdische slachtoffers die gevallen zijn bij de strijd tegen IS.