Laatste kans? EU en Londen doen dit weekend ultieme poging om een brexitakkoord te sluiten
De EU en Londen wagen een ultieme poging om alsnog een akkoord te bereiken waarmee het Verenigd Koninkrijk eind deze maand op ordelijke wijze de EU kan verlaten. Onderhandelaars van beide partijen komen dit weekend in totale radiostilte bijeen voor wat betrokkenen een race tegen de klok noemen.
“We mogen zelfs de kleinste kans niet laten glippen”, zei Europees president Donald Tusk vrijdag. Hij waarschuwde dat succes geenszins verzekerd is en de tijd bijna om. EU-onderhandelaar Michel Barnier kreeg van de 27 lidstaten groen licht voor een laatste onderhandelingsronde. De inzet is een akkoord op hoofdlijnen voordat de EU-top volgende week donderdag begint. Die top was door de Britse premier Boris Johnson als ‘do or die’-moment bestempeld: of er ligt dan een brexitakkoord, of het Verenigd Koninkrijk vertrekt uit de EU op 31 oktober met slaande deuren en lege handen.
‘Stomme spelletjes’
Begin deze week leek die harde brexit (zonder akkoord) nabij. Tusk haalde dinsdag scherp uit naar Johnson, die hij verweet “stomme spelletjes” te spelen. Volgens EU-ambtenaren tekende deze opmerking de frustratie in Brussel over de chaos en leugens aan Britse onderhandelaarszijde. “Je wilt geen deal, je wilt geen uitstel, je wilt (de brexit) niet terugdraaien: wat wil je dan wel?” hield Tusk de Britse premier voor.
Over de recente brexitvoorstellen van Johnson – bedoeld om de impasse te doorbreken – werd nauwelijks gesproken. De kentering kwam donderdagavond na een ontmoeting van Johnson met de Ierse premier Leo Varadkar. Voor het eerst sinds lange tijd was er plaats voor optimisme (“zicht op een weg naar een akkoord”) in hun gezamenlijke verklaring na afloop. Vrijdagochtend noemde Barnier een gesprek met de Britse brexitminister Stephen Barclay “constructief”. Na overleg met Barnier en Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker concludeerde Tusk dat een akkoord nog steeds mogelijk is en besloot hij die kans te grijpen.
Vrees voor oplaaiend geweld
Net als Tusk benadrukte Barnier dat de standpunten van Brussel en Londen nog ver uiteen liggen. Het grootse obstakel is de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, dat met Groot-Brittannië de EU verlaat. Grenscontroles daar zijn taboe uit vrees voor oplaaiend geweld. Tegelijk wil Johnson dat Noord-Ierland niet langer onder de douaneregels van de EU valt, wat controles onvermijdelijk maakt. Johnson stelde voor het Noord-Ierse parlement een veto te geven over de relatie met de EU, wat niet acceptabel is voor Brussel.
“Brexit is als het beklimmen van een berg. We hebben waakzaamheid, vastberadenheid en geduld nodig”, zei Barnier vrijdagmiddag. Zonder akkoord is het Verenigd Koninkrijk vanaf 1 november een ‘derde land’ voor de EU, met alle handelsbarrières die bij die status horen. Ook wil Londen dan niet zijn financiële verplichtingen nakomen van het 46-jarige EU-lidmaatschap, een rekening van zeker 40 miljard euro. Met een akkoord betaalt Londen wel en krijgt het tot uiterlijk eind 2022 om een nieuw handelsakkoord met de EU te sluiten. In die overgangsperiode volgt het Verenigd Koninkrijk de EU-regels.