Belgische Koerden en Turken over de oorlog: ‘Turkije is geen vijand van de Koerden’

Orhan Kilic (35), Raad van de Koerdische Gemeenschap van België (Navbel)

‘Ik vrees voor geweld van uiterst rechtse Turken tegen Koerden’

“Ik ben afkomstig uit Turks Koerdistan en ben actief bij de Raad van de Koerdische Gemeenschap van België (Navbel). Ik sta in contact met het autonoom Koerdisch bestuur in noordelijk Syrië. Ik voel me met hen verbonden en lag de voorbije dagen wakker van het lot dat ze moeten ondergaan.

“Bij veel Koerden in België heerst ongeloof en verbijstering over wat er nu gebeurt. We vrezen op grote schaal een herhaling van het geweld dat we begin 2018 al zagen in Afrin, een Koerdische enclave in Syrië die het Turkse leger veroverde. Na de Turken volgden jihadistische milities die de lokale Koerden vermoordden of verdreven.

“Het Westen had al moeten handelen. We voelen ons toch wat verraden. Hier in België hebben we al een paar keer gedemonstreerd, in Brussel, Antwerpen en Luik. Bij enkele betogingen zijn extreem nationalistische Belgische Turken opgedaagd die onze manifestatie verstoorden, zoals deze vrijdag in Luik. Ze posten die beelden op Facebook-websites, zoals van de Belgische AKP-afdeling. Dat is intimidatie. De Turkse overheid gebruikt de beelden om ons in Turkije voor de rechter te dagen.

“Doorgaans zie je in onze straten geen problemen tussen Turken en Koerden. We leven samen, zonder barrière. Als er een Turkse gemeenschap is, zal één op de drie Koerd zijn, zoals in Schaarbeek. Maar de spanningen zijn wel onderhuids aanwezig. Wie zoals ikzelf actief is in een Koerdische vereniging wordt als paria bekeken. In de voorbije jaren maakten we mee dat samenscholingen van Belgisch-Turkse jongeren tot geweld tegen onze organisatie leidden, zowel fysieke agressie als vernielingen. Als we naar de justitie stappen worden die zaken meestal geklasseerd. Ik vind het spijtig dat de goegemeente er niet in slaagt dit tegen te houden.

“Alleen enkele agenten voor onze deur zetten zal niet helpen. Het zou al een hele stap zijn als de Belgische politici op een moedige manier het racisme tegen de Belgische Koerden en de wijdverspreide adoratie voor het Turkse leger van sommige Belgisch-Turkse verenigingen veroordelen. Er is een andere mentaliteit nodig.”

Rhodi Mellek, vertegenwoordiger Syrisch-Koerdische partij PYD in België 

‘Dit leidt tot moordpartijen en een humanitaire ramp’

“Ik heb al twee nachten niet geslapen. De situatie in het noorden van Syrië is natuurlijk een catastrofe. Vooral de burgers die in het gebied wonen, worden het slachtoffer van de militaire operatie. 

“Dat de YPG (de Koerdische militie in Syrië, red.) gelinkt is aan de PKK, is veel te kort door de bocht. De twee bewegingen hebben niets met elkaar te maken. Dat is een beetje als zeggen dat de Belgische PS zijn orders krijgt van de Parti Socialiste in Frankrijk. Al zijn er natuurlijk wel contacten tussen de YPG en de PKK. Wat de Koerden willen in het noorden van Syrië is een democratisch project, een gebied met een soort van zelfbestuur. Maar dat is geen bedreiging voor Turkije. We willen zelfs goede relaties met Turkije op de lange termijn, dat hebben we ook nodig. 

“Eerst gingen we ermee akkoord dat er een bufferzone van vijf kilometer zou komen, dat was zo onderhandeld. Maar nu hebben de Amerikanen zich teruggetrokken en komt er een zone van 30 kilometer breed. Dan willen ze dat gebied ook nog eens herbevolken met Syrische vluchtelingen. Dat leidt tot moordpartijen en een humanitaire ramp. Wat er nu of in de toekomst gaat gebeuren, weten we niet. Maar de internationale gemeenschap moet hier sterk op reageren. 

“Turken en Koerden leven in vrede samen in Turkije. Ook hier zie ik niet meteen problemen voor de relaties tussen de Koerdische en de Turkse gemeenschap. Maar er zullen links en rechts altijd wel provocaties zijn.” 

Saïd Bataray (37), Heusden-Zolder, noemt zich op Twitter met een knipoog ‘Relturk’

‘Ik erger me wanneer de Turkse kant wordt gedemoniseerd en de Koerdische zijde geromantiseerd’

“In Europa wordt de ‘Koerdische gemeenschap’ volgens mij te veel over één kam geschoren. Er zijn Turkse, Syrische en Irakese Koerden. Ze spreken elk een andere taal en kennen veel onderlinge diversiteit. Zo heeft mijn familie Koerdische wortels en spreken ze Koerdisch, maar voelen ze zich ook verbonden met Turkije, zoals ik me als Vlaming ook verbonden voel met België.

“De Turkse inval zat er al lang aan te komen. Hij is niet gericht tegen ‘de Koerden’, maar tegen de YPG en de PKK, twee terroristische bewegingen. De YPG werd weliswaar bewapend door de Amerikanen in de strijd tegen Islamitische Staat, maar je mag niet vergeten dat het ook een militie is die aanslagen pleegt op Turks grondgebied, met als doel een deel van het land af te scheiden. 

“In het noorden van Syrië hebben hun milities ook mensenrechtenschendingen begaan. Soennieten uit Noord-Syrië werden door de YPG uit hun dorpen verdreven. Het ergert me dus dat de Turkse kant nu wordt gedemoniseerd en de Koerdische zijde geromantiseerd.

“Men verwijt Turkije hier ook altijd een vijand van de Koerden te zijn, maar dat klopt niet. Er leven meer dan 20 miljoen Koerden in Turkije. Een groot deel van hen zijn soennieten, die ook op de AKP van Erdogan stemmen. Toen ze zich politiek apart wilden organiseren in de partij Hudapar werden hun leiders door de PKK vermoord…

“De kern van het probleem is dat Turkije met 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen zit, onder wie 300.000 Koerden, die niet kunnen terugkeren door de instabiele grensregio. Turkije zal nu voor een veilige bufferzone zorgen.

“Problemen tussen de gemeenschappen met Koerdische en Turkse familiewortels in België verwacht ik niet, want ons leven speelt zich hier vreedzaam af. Alleen als de PKK-sympathisanten wekelijks de boel zouden opfokken zijn er geen garanties op rust.”

Emine Özen (26), student rechten

‘Ik maak me zorgen over extremistische groeperingen’

“Ik wil duidelijk maken dat het Turkse leger geen oorlog voert tegen de Koerden. Nochtans lees je dat wel in artikels van de Belgische media. Maar het is moeilijk om de situatie vanuit een westers standpunt te bekijken. Iedereen heeft het over een aanval tegen de Koerden, maar de Turkse militaire operatie is gericht tegen de terreurgroep PKK, en de PYD en YPG, die nu een deel van Syrië in handen houden.

“De conflicten tussen Turkije en de PKK gaan al decennia terug. Westerse media willen de duizenden slachtoffers van de PKK-aanslagen niet zien. Een dorpsgenoot van mij is deze zomer door de terreurgroep vermoord, en veel families hebben in Turkije een martelaar, iemand die in de gevechten omgekomen is door PKK-terreur. 

“Ook nu nog pleegt de PKK regelmatig aanslagen in Turkije, waarbij burgers omkomen. Wat België heeft meegemaakt door IS, maakt Turkije mee door PKK. Dan is het toch normaal dat een staat daartegen optreedt? De Europese Unie heeft de PKK trouwens op de terreurlijst gezet.

“Het is onjuist om die groepering gelijk te stellen met het Koerdische volk. Het is niet zwart-wit. Je leest hier wel dat de Turken de Koerden haten, maar dat is niet zo. Er zitten zelfs veel Koerden in het Turkse leger. Veel Turken zijn getrouwd met Koerden, en omgekeerd. Mijn vader is een Turk en mijn moeder is van Koerdische origine.

“We kunnen steeds met elkaar praten. De Koerdische en Turkse gemeenschappen zijn slim genoeg om niet naar geweld te grijpen, maar je hebt anderzijds wel extremistische groeperingen, zowel aan Koerdische als aan Turkse kant. Ik denk dat de spanningen kunnen overslaan naar Europa, en daarover maak ik me zorgen. Ik voel me niet volledig vrij om mijn mening te geven, vanwege de PKK-sympathisanten, zelfs niet voor dit interview. Ik moet niet alleen denken aan mijn eigen veiligheid, maar ook aan die van mijn ouders.”