Ultraconservatieve Poolse regeringspartij behaalt absolute meerderheid
In Polen heeft de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) een afgetekende verkiezingsoverwinning geboekt. De nationaal-conservatieve partij won de verkiezingen met 43,59 procent van de stemmen. Dat blijkt uit de door de nationale kiescommissie maandag gepubliceerde einduitslag. Dat levert ook een absolute meerderheid in het parlement op.
De PiS beschikt over 235 zetels in het parlement dat er 460 telt. De belangrijkste oppositiepartij, de centristische Burgercoalitie (KO), loopt met 27,40 procent van de stemmenen 134 zetels ver achter.
Op de derde plaats staat een coalitie van drie linkse partijen, Alliantie van Democratisch Links (SLD), met 12,50 pct van de stemmen en 49 zetels. De centrumrechtse Poolse coalitie (PSL) krijgt 30 zitjes in de Sejm met 8,55 procent van de stemmen. De nationalistische libertijnse Confederatie Vrijheid en Onafhankelijkheid vergaarde 6,81 procent van de stemmen en 11 zetels. Eén zetel gaat naar de kandidaat van de Duitse minderheid in Polen.
De ultraconservatieve partij van de grijze zetbaas Jaroslaw Kaczyński dankt haar winst vooral aan de cascade aan sociale programma’s die PiS sinds 2015 heeft uitgerold. Een hoger minimumloon? Beloofd en uitgevoerd. Een forse kinderbijslag? Razend populair. De pensioenleeftijd? Verlaagd, tegen de Europese trend in. Medicijnen voor ouderen? Voortaan voor niks.
De partij scoort daardoor uitstekend in de buitengebieden en de plattelandsgemeenten, waar kiezers zich voorheen gemarginaliseerd voelden. Eindelijk een partij die zich aan haar beloften houdt, zeggen zij.
Geen euforie
Zodoende heeft het rechtspopulisme in het Europa ten oosten van de Oder-rivier zich opnieuw springlevend getoond. PiS gaat voor een nieuwe termijn van vier jaar, terwijl geestverwant Viktor Orbán in Hongarije al negen jaar zijn macht uitbouwt.
In beide landen worden instituties in cultuur, media en de rechterlijke macht afhankelijk gemaakt van de grillen van de regering, maar zolang daar een cocktail tegenover staat van sociale giften en christelijke, antiliberale retoriek, kunnen veel kiezers daar prima mee leven.
De tweede partij, Burgercoalitie (KO), blijft ver achter. Tijdens de campagne leek KO zich vooral te willen onderscheiden als de ultieme anti-PiS-partij. Een duidelijk programma met een sociaal plan voor de gewone Pool bleef uit.
PiS-partijleider Kaczyński toonde zich zondag weinig euforisch; hij had op een nog grotere marge gerekend. De komende vier jaar wil hij het minimumloon trapsgewijs ophogen: van 523 euro maandelijks (op dit moment) naar 930 euro (in 2024). “We verdienen dezelfde levenskwaliteit als het westen”, verklaarde Kaczyński eerder deze herfst. Op termijn wil hij aanhaken bij het niveau van Duitsland, zodat er een eind komt aan het ‘postkoloniale’ idee van de simpele, goedkope Pool.
Scheiding der machten
Met het nieuwe mandaat op zak kan de PiS-partij bovendien weer de confrontatie zoeken met Brussel. Er liggen plannen om de ‘staat’ diepgaand ‘te renoveren’, zegde Kaczyński toe, met de rechterlijke macht boven op de stapel.
Rechters die de voorbije jaren opkwamen voor hun onafhankelijkheid kregen tuchtprocedures aan hun broek. Twee jaar geleden startte de Europese Commissie een zogeheten artikel 7-procedure, toen duidelijk werd dat de scheiding der machten in Polen in het geding was.
Zes op de tien kiesgerechtigde Polen gingen stemmen, een veel hogere score dan vier jaar geleden, hetgeen zondag leidde tot lange rijen voor ambassades in het buitenland. De opvallend hoge opkomst was haast een evenaring van het record uit 1989 – een historische stembusgang na de val van het communisme.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
