Professor Strafrecht over veroordeling Catalaanse separatisten: ‘Dit is nu eenmaal wat de rechtsregels voorschrijven’
Het Spaanse Hooggerechtshof heeft negen prominente figuren veroordeeld die twee jaar geleden probeerden de Catalaanse onafhankelijkheid uit te roepen. Ze kijken aan tegen straffen van negen tot dertien jaar. ‘De rechters waren zich er zeer van bewust dat dit proces kon worden weggezet als een politiek proces’, zegt professor Strafrecht Frank Verbruggen (KU Leuven).
Tot dertien jaar cel, dat zijn zware straffen.
“Dit is nu eenmaal wat de Spaanse rechtsregels voorschrijven. Helemaal onlogisch is dat niet, gezien de recente geschiedenis, met een burgeroorlog, dictatuur en poging tot staatsgreep. Het naleven van de grondwet is er sterker vergrendeld. De straffen hadden nog zwaarder gekund. De beschuldiging van rebellie of gewapende opstand is niet weerhouden. Dat had straffen tot vijfentwintig jaar kunnen opleveren. Nu gaat het over opruiing, wat bij ons zou worden vertaald als weerspannigheid of samenspanning van ambtenaren. Ook bij ons staan daar straffen tot vijftien jaar op. Dat het ging om mensen die een hoge publieke functie bekleden, zoals de viceminister-president Oriol Junqueras, heeft ook doorgewogen.”
Dit is een politiek proces, is de kritiek ook hier in Vlaams-nationale kringen.
“Ik doe geen politieke uitspraken, maar in Spanje geldt nog steeds: de gedachten zijn vrij. Iedereen mag perfect pro Catalaanse onafhankelijkheid zijn en daar voor opkomen. De vele duizenden betogers werden bijvoorbeeld met rust gelaten. Dit proces ging over de daden die werden gesteld, waarbij rechterlijke orders werden genegeerd en tegengewerkt. Het ging niet enkel over het organiseren van een referendum voor onafhankelijkheid op zich. Wel is opgeroepen om het in beslag nemen van de urnes door de politie te boycotten. Ook werd een huiszoeking onmogelijk gemaakt toen dat gebouw werd omsingeld door betogers. Dat wordt verstaan onder weerspannigheid: het tegenwerken van politie en gerecht.”
Voormalig Catalaans minister-president Carles Puigdemont weet wat hij mag verwachten mocht hij weer voet zetten op Spaanse bodem.
“Hij heeft nog altijd recht op een proces en dat moet worden gevoerd. Maar het ligt in de lijn van de verwachtingen dat hij dan aankijkt tegen een straf zoals zijn viceminister-president Junqueras, die dertien jaar cel kreeg.”
Is deze straf nu definitief?
“Ze hebben nu nog de mogelijkheid om naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg te trekken. De advocaten hebben eerder al laten uitschijnen dat ze dit ook van plan zijn. Dat ze de claim hard kunnen maken dat ze geen eerlijk proces hebben gekregen, lijkt niet evident. Het hele proces was op tv te volgen, de debatten zijn uitgebreid gevoerd. De rechters waren er zich zeer van bewust dat dit proces kon worden weggezet als een politiek proces en gingen heel omzichtig te werk. Allicht zal in Straatsburg hetzelfde debat als in Spanje worden gevoerd: kunnen de daden die gesteld zijn worden gerechtvaardigd volgens de vrijheid van meningsuiting of niet?”