Geplaagde Britse koningin leest ‘politiek fabeltje’ voor

Meer geld voor de gezondheidszorg, meer blauw op straat en langere straffen voor zware criminelen. Dat zijn enkele belangrijke aankondigingen uit de troonrede die de Britse koningin Elizabeth maandag voordroeg. Maar wat het staatshoofd in werkelijkheid voorlas was een verkiezingsmanifest voor de Conservatieve Partij. Zolang de Brexit in de lucht hangt en de regering-Johnson geen parlementaire meerderheid heeft, zijn de beleidspunten niets meer dan een politiek fabeltje.

De rituelen waren weer fascinerend bij de 67ste Queen’s Speech van de huidige koningin. Als vanouds bonkte de Black Rod, de eerste vrouw in deze sleutelrol, met haar staf drie keer op de voor haar neus dichtgegooide Lagerhuisdeur, gevolgd door het verzoek aan de Kamerleden zich naar het Hogerhuis te begeven waar de vorstin klaar zat. Fraai was weer de eerbiedwaardige knieval van de regeringsjurist, getooid met pruik, bij de overhandiging van de troonrede aan de koningin, wiens stem een milde verkoudheid verried.

En toch was dit keer alles anders. Haar regering, geleid door Boris Johnson, regeert zonder macht. De regeringspartij heeft bij lange na geen Kamermeerderheid, maar de oppositiepartijen durven uit angst voor een No Deal-Brexit geen motie van wantrouwen in te dienen. Veel belangrijker dan het politieke theater in Londen waren maandag de gesprekken in Brussel, de uiterste poging een Brexit-deal te smeden. Wat Hare Majesteit deed, was in wezen het verzorgen van een uitzending in de zendtijd voor politieke partijen.

Koningin Elizabeth is ervaren genoeg om dit te beseffen. Haar gezicht verried zoals gewoonlijk niets, maar aangenomen kan worden dat ze ‘not amused’ is. Brexit is een beproeving in de nadagen van haar regeerperiode, het Tweede Elizabethaanse tijdperk. Dat begon al tijdens de referendumcampagne toen The Sun meldde dat ze voor de Britse uittreding was, een pijnlijke bewering omdat Brexit de Britse unie tussen Engeland en haar geliefde Schotland ondermijnt. Als conservatief met de kleine ‘c’ is ze hooguit een euroscepticus.

Nu Brexit het kookpunt nadert is het voor haar steeds moeilijker om boven de kibbelende partijen te blijven staan. In de nazomer zette Johnson de vorstin voor schut door haar zegen te vragen voor de opschorting van het parlement die onwettelijk bleek te zijn. Bij de troonrede zaten de leden van het Hooggerechtshof, als leden van het Hogerhuis, ironisch genoeg aan de voeten van de frêle koningin. Johnson oogde content en probeerde, tijdens de korte wandeling van Lager- naar Hogerhuis een praatje te maken met een stuurs kijkende Jeremy Corbyn.

Debat

Komende dagen zal het Lagerhuis debatteren over de voorstellen in de Queen’s Speech, om deze mogelijk te verwerpen. Het zou de zoveelste nederlaag zijn van de kwakkelregering-Johnson. De grote vraag is of er tijdens de Europese top, eind deze week, toch nog een akkoord op tafel komt. Zo ja, dan zal het Lagerhuis erover stemmen tijdens de eerste zitting op een zaterdag sinds de Falklandsoorlog. Zo nee, dan gaat de volksvertegenwoordiging weer op zoek gaan naar alternatieven en moet Johnson de EU een uitstelverzoek doen.

Maar doet de premier dat ook? Of doet hij het om vervolgens nog een brief te sturen, maar dan met het verzoek de uitstelbrief te negeren? The Times wist te melden dat Johnson de koningin wil uitdagen om hem te ontslaan als hij de wet overtreedt, teneinde de Britten, zoals beloofd, voor Halloween uit de EU te halen.

Volgens de 70 jaar geleden opgestelde protocollen van Tommy Lascelles, de privé-secretaris van de koningin die zo’n belangrijke rol speelde in de eerste episodes van The Crown, kan ze dat niet. Voor Elizabeth zou het een situatie zijn die ze 67 jaar lang heeft weten te vermijden.

Het botst in ieder geval met de belofte in de troonrede om waardiger om te gaan met bejaarden.