Da Vinci's "revolutionaire" brug uit 1502 - die er nooit kwam - had stevig overeind gestaan
Een vernieuwend ontwerp van Leonardo da Vinci voor een grootse brug is ruim 500 jaar geleden ten onrechte verworpen. Dat blijkt uit onderzoek van Amerikaanse ingenieurs aan het MIT in Massachusetts. In 1502 wilden de Ottomanen een brug laten bouwen tussen het toenmalige Constantinopel en een ander stadsdeel van het huidige Istanbul, Galata. Het zou de langste brug ter wereld worden in die tijd, maar Da Vinci's project werd afgewezen.
Da Vinci, een van de bekendste figuren van de Renaissance, was niet enkel de man die de Mona Lisa schilderde, maar was ook architect, ingenieur, beeldhouwer en nog veel meer. Maar wat misschien minder bekend is, is dat Da Vinci ook een grote brug ontwierp.
In 1502 wilde de Ottomaanse leider, sultan Bayezid II, een gewaagd project realiseren: een brug tussen Constantinopel en Galata. Het moest de langste brug ter wereld worden. Heel wat gegadigden stuurden een ontwerp in, onder wie dus ook Da Vinci. Hij maakte daartoe een kleine schets, maar zijn brug kwam er uiteindelijk nooit.
Onderzoekers aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) aan de Amerikaanse oostkust hebben Da Vinci's ontwerp bestudeerd én gebouwd, weliswaar op kleine schaal.
Da Vinci's brug had de grootste ter wereld kunnen worden
Het MIT zocht alle beschikbare documenten bij elkaar, en bestudeerde met welke materialen en bouwmethodes rond 1500 gewerkt werd - van Da Vinci zelf zijn geen suggesties meer bekend. Bovendien hielden ze rekening met de geologische omstandigheden in Constantinopel: de brug zou over een zij-inham van de brede Bosporus komen, een riviermonding die de Gouden Hoorn werd genoemd.
De bodem was daar niet altijd even stabiel, en er konden zich aardbevingen voordoen. Was het mogelijk geweest om Da Vinci's brug te bouwen, en hoe lang zou ze overeind zijn gebleven?
Waarom was Da Vinci's ontwerp zo speciaal?
Da Vinci's ontwerp was revolutionair om twee redenen: de grootte en het ontwerp zelf. Zijn brug zou volgens het MIT 280 meter lang geweest zijn en had de langste ter wereld kunnen worden. "Ongelooflijk ambitieus", vertelt onderzoekster Karly Bast van het MIT daarover. "Ze was 10 keer langer dan de bruggen die toen doorgaans werden gebouwd."
Terwijl de onderboog van de bruggen toen meestal een halve cirkel was, was Da Vinci's ontwerp heel wat meer afgevlakt. De brug had ook géén steunpilaren in het water nodig, omdat ze op zichzelf zou staan. In principe zouden er voor die lengte een tiental steunpijlers nodig zijn geweest. Da Vinci ging er prat op dat er onder zijn brug een zeilboot had kunnen passeren (zie ontwerp op foto boven).
Bovendien was zijn brug ook in de breedte stabiel, met uitlopers naar links en rechts op beide oevers. Dat zou de brug bijvoorbeeld kunnen beschermen tegen aardbevingen.
Alle aparte blokjes werden minutieus vervaardigd met een 3D-printer
Onderzoekers aan het MIT concludeerden dat het gigantische ontwerp niet kon worden gemaakt met hout of bakstenen, maar enkel met grote stukken steen. De brug had kunnen staan dankzij de zwaartekracht, zonder verdere 'bindmiddelen' of mortel, zeggen ze. Lees hier het volledige artikel van het MIT.
Om hun theorie te bewijzen, bouwden de wetenschappers aan het MIT een mini-versie van de brug, weliswaar met "slechts" 126 aparte elementen - in werkelijkheid waren het er wellicht veel meer geweest. Alle blokjes werden met engelengeduld gemaakt met een 3D-printer. "Tijdrovend, maar nodig om dit heel ingewikkelde geometrisch vraagstuk op te lossen", zegt Bast daarover.
Ook als de oever bewoog - als bij een aardbeving - bleef de brug overeind
De wetenschappers moesten werken met kleine stellingen, die ze uiteindelijk pas weghaalden wanneer het laatste stukje er was ingepast. De miniconstructie bleef staan. Ook als ze de oever deden bewegen, kon de brug de horizontale krachten weerstaan.
Het is niet duidelijk hoe goed Da Vinci zijn ontwerp echt uitwerkte - zijn schets heeft hij wellicht in een minuutje gemaakt, zegt Bast. "Hoe diep heeft hij erover nagedacht? Dat weten we niet." Maar misschien bewijst net dat zijn genie.