De christenen in het noordoosten van Syrië dreigen een blinde vlek te worden in het gewapend conflict

"Alles wordt gekoerdiseerd", zucht een kerkleider uit het noordoosten van Syrië over de telefoon. De man vertelt mij dat hij de Koerdische leiders vele keren gewaarschuwd heeft het zelfbestuur van Afrin – dat toen nog niet door pro-Turkse rebellen was schoongeveegd – over Kobanê en Qamishli tot al-Hasakah niet langer "Rojava" te noemen: "Rojavayê Kurdistanê" of West-Koerdistan in het Koerdisch - "Kurdistan Al-Suriyah" of Syrisch Koerdistan in het Arabisch. "Waarom moesten ze ook voortdurend met portretten van Abdullah Öcalan of vlaggen van de PKK zwaaien", voegt een vertegenwoordiger van christelijke groeperingen eraan toe. "Alles werd inderdaad gekoerdiseerd".

Als je vluchtig de Westerse media volgt, krijg je de indruk dat het noordoosten van Syrië Koerdisch gebied was geworden, bevolkt door Koerden, bestuurd door Koerden en verdedigd door Koerden. Niets is minder waar. De concentratie van Koerden op het territorium van de "Autonome Administratie in Noord- en Oost-Syrië" is natuurlijk groot, zoals de Koerden ook in de "Koerdische Regio in Irak" de grootste minderheid vormen. 

Maar de Koerden vormen er telkens niet eens een meerderheid. De vrouwelijke Volksbeschermingseenheden in Noord-Syrië zijn bijzonder fotogeniek, maar minder bekend is dat de mannelijk Koerdische milities voor meer van de helft bestaan uit strijders met Arabisch en dus niet eens Koerdisch bloed in de aderen.

(lees verder onder de afbeelding)

De werkelijkheid is dat de bevolking op de uitlopende flanken van de bergketen in het zuiden van Turkije altijd buitengewoon divers is geweest. Een groep bewoners die in de berichtgeving over het conflict momenteel totaal vergeten lijkt te worden, zijn de christenen in de regio. 

(lees verder onder de afbeelding)

Nochtans maken zij à part entière deel uit van de "Autonome Administratie in Noord- en Oost-Syrië" en leveren zij al jaren drieduizend man sterke milities. Qamishli, de stad die nu midden in het oorlogsgebied ligt, is trouwens een nederzetting die in 1925 uit de grond gestampt werd om… christelijke vluchtelingen op te vangen na de genocides vanaf 1915 op de Armeense en Assyrische christenen door de Jonge Turken.

Nu nog zijn ruim vijftien procent van het ruim 150.000 inwoners tellende Qamishli christenen van divers pluimage: Armeens-katholieken, Armeens-orthodoxen, Chaldeeuws-katholieken, Syrisch-katholieken, Syrisch-orthodoxen… Deze diversiteit is trouwens niet altijd een kracht. Helaas hebben christelijke kerkleiders in het Midden-Oosten vaak de reflex alleen voor de eigen groep op te komen; zelfs het pure "mee-tellen" van gelovigen van de anderen is al geen evidentie. 

Het enige waarin ze elkaar echter wel vinden, is de voortdurende vervolging en het permanente op de vlucht slaan. Als je een christen in het Midden-Oosten vraagt vanwaar hij ten langen leste komt, kom je doorgaans uit bij een vluchtelingenkamp.

De voorbije jaren werden de christenen aan Eufraat en Tigris vooral opgejaagd door "ad-Dawla al-Islāmiyya fi al-‘Irāq wa-sh-Shām" – de zogezegde "Islamitische Staat". Zomer 2015 veegden de terroristen de steden en dorpen in de Ninive-vlakte schoon, incluis de christenen die ze een jaar tevoren al uit miljoenenstad Mosul hadden verjaagd. 

(lees verder onder de afbeelding)

Ook de jezidi’s van het Iraakse Sinjar moesten eraan geloven. Maar tegelijkertijd dwongen de jihadisten ook de christenen in Syrië noordoostwaarts, richting al-Hasakah en Qamishli. Daar leven ze nu samen met christenen die een eeuw geleden al voor de Turken wegvluchtten uit het grensgebied met Armenië en Iran. En daar werden hun kerken tot voor kort maar af en toe doelwit van bomaanslagen.

Nu beleven de christenen in Noord-Oost-Syrië echter een vreselijke déjà vu. Andermaal worden ze door pro-Turkse milities en zelfs door reguliere Turkse troepen uit hun huizen gejaagd. Andermaal moeten ze op de vlucht. Maar waarheen?

De Chaldeeuws-katholieke aartsbisschop van de Noord-Iraakse hoofdstad Erbil heeft alvast aangekondigd dat hij opnieuw klaarstaat voor een massale opvangoperatie, zoals hij in er in de zomer van 2015 al één opzette. Wellicht zullen weer duizenden christelijke gezinnen de barre winter doormaken in containerkampen, man en vrouw en kinderen opeengepakt op een tiental vierkante meters met stapels dekens voor de kou. En in de grootste onverschilligheid vanwege het Westen!

Wat een verschil met honderd jaar geleden: na de Eerste Wereldoorlog werkten de Westerse mogendheden aan het verdrag van Sèvres van 10 augustus 1920, dat ook veilige en internationaal beschermde gebieden voor christelijke en andere minderheden voorzag. Dat verdrag van Sèvres werd door Kemal Atatürk echter de grond in geboord en drie jaar later door het voor de Turken veel voordeliger verdrag van Lausanne vervangen.

Nu nemen alleen sommige evangelicals in de Verenigde Staten het hun president Donald Trump expliciet kwalijk dat hij de christenen van het Midden-Oosten vorige week in de steek liet. De westerse kanselarijen en dito media blijken gewoon vergeten te zijn dat deze christenen er überhaupt ooit waren.