Coronavirus in België: de officiële cijfers tonen niet het volledige plaatje

Waarom waren nieuwe maatregelen, zoals het afraden van grote evenementen, nodig?

Omdat een grote hoop mensen samenbrengen op dit ogenblik geen goed plan is, menen experts. Nu de eerste golf besmettingen – voornamelijk mensen die in Noord-Italië besmet raakten – achter de rug is, wacht ons een tweede golf. Mensen die hier besmet raken door mensen die al eerder besmet waren. Daarom is het belangrijk om zoveel mogelijk contact tussen mensen te vermijden. “Het is beter om een aantal strenge maatregelen te treffen gedurende een korte periode dan dat we over enkele weken genoodzaakt zijn om draconische maatregelen te nemen”, stelt epidemioloog Pierre Van Damme (UAntwerpen).

De maatregelen werden al een tijdje voorbereid, klinkt het in regeringskringen, maar de Veiligheidsraad moest eerst samenkomen om de knoop te kunnen doorhakken. Over de specifieke grens, die nu op duizend mensen is gezet, bestaat wel onenigheid. Volgens het kabinet van minister De Block wordt die grens ook in het buitenland toegepast en is die gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Maar volgens professor Van Damme is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat er onder die duizend mensen minder risico is. “De vraag is vooral welk signaal je op deze manier geeft. Het is een beetje koud en warm blazen tegelijk. Beter zou zijn heel duidelijk te communiceren: geen festivals, geen symposia, geen manifestaties, geen sportwedstrijden. Niets.”

Van Damme juicht wel toe dat de overheid ook bedrijven adviseert om meer telewerk toe te laten. “Het beperkt de concentratie aan mensen op een plaats, maar ontlast ook het openbaar vervoer zodat mensen minder opeengepakt moeten zitten.”

Wat weten we op dit moment over de besmette Belgen?

Donderdagmiddag lag de balans op 399 officiële coronabesmettingen. De meerderheid daarvan woont in Vlaanderen, gevolgd door Wallonië en Brussel. Er zijn nu ietsje meer vrouwen dan mannen besmet, een verhouding van 1 man per 1,6 vrouw. De leeftijd van de besmette personen varieert tussen de 6 en de 91 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 44 jaar. De grootste groep is tussen de 30 en de 50 jaar oud.

De cijfers worden bijgehouden en ook gecommuniceerd door het federaal onderzoekscentrum Sciensano. Maar er is wel kritiek te horen op de eerder summiere gegevens die ze geven. In Nederland verspreidt de RIVM, de Rijksdienst voor Volksgezondheid en Milieu, heel gedetailleerde cijfers over het aantal besmettingen. “Daar ben ik toch jaloers op”, zegt Van Damme. “Wij hebben dat niet. Hoe is de leeftijdsdistributie van onze gevallen, hoe zijn ze geografisch verdeeld, hoe verloopt de epidemische curve in de tijd, hoe is de hospitalisatiegraad per leeftijd.Dat maakt het voor ons heel moeilijk om een goed zicht te krijgen op wat er gaande is. Ik heb meer details over de Italiaanse situatie dan over die bij ons.”

Tonen die officiële cijfers het volledige plaatje?

Neen. Want lang niet iedereen wordt getest. Er is gekozen om prioriteit te geven aan mensen die ziek zijn én in een besmette regio zijn geweest of in contact geweest zijn met een officieel besmette persoon. Maar wie dus terugkwam van skireis in pakweg Zuid-Tirol en niet ziek is, werd niet getest. Volgens viroloog Marc Van Ranst zou het daarom goed kunnen dat het werkelijke aantal coronabesmettingen in ons land tien keer hoger ligt.

Onder meer professor microbiologie Herman Goossens (UZA) pleitte al voor een bredere screening. Maar volgens Steven Van Gucht, directeur van onderzoekscentrum Sciensano, kunnen we niet iedereen testen. Er is volgens Van Gucht een wereldwijd tekort aan reagentia, waardoor de screening aangepast is aan de middelen. Al benadrukt hij wel dat de labo’s alle prioritaire tests zullen kunnen uitvoeren.

Zowel Van Ranst als Van Gucht benadrukt dat die onbekende besmette personen niet problematisch hoeven te zijn. Want de test op zich heeft in deze fase van de epidemie volgens hen niet zoveel waarde meer. De boodschap die ze al meer dan een week blijven herhalen: blijf binnen zodra je symptomen hebt. “Dan maakt het niets uit of je getest bent of niet.”

Hadden we niet al harder moeten optreden? Waarom isoleren we bijvoorbeeld niet preventief iedereen die in Noord-Italië is geweest?

Daar valt iets voor te zeggen. Nu worden alleen de zieken getest. Maar ook wie niet ziek is kan, zonder zichzelf daarvan bewust te zijn, het virus doorgeven. Toch hebben zulke drastische maatregelen weinig zin, meent Van Gucht. “Mensen die nog niet hoesten of niezen zijn mogelijk wel besmettelijk, maar heel beperkt.”

Zo’n maatregel, isoleren dus, zou nuttig kunnen zijn, maar is moeilijk afdwingbaar, meent epidemioloog Van Damme. “Wie houdt dan in de gaten dat die mensen ook in hun zelfisolatie blijven? Dat is niet zo eenvoudig. Zo’n drastische maatregel vraagt veel verantwoordelijkheid van de samenleving.”