"Brexit en hogere kosten slaan gat van 20 miljard euro in Europese begroting"

Het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie in 2019 slaat een gat van 10 tot 12 miljard euro in de begroting. Tegelijkertijd willen de lidstaten dat Europa meer gaat doen op domeinen als defensie, grensbewaking en veiligheid. "Het totale gat zou daarom zelfs twee keer zoveel kunnen bedragen", zo blikte Oettinger vooruit. "We zullen de financiële middelen nodig hebben om die nieuwe taken te vervullen. Of onze ambities moeten terugschroeven."

Oplossing?

De Europese Unie draait dezer dagen op een begroting van ruim 150 miljard euro, of ongeveer één procent van het bruto nationaal inkomen. De Britten zijn jaarlijks goed voor een bijdrage van 10 miljard euro. Volgens Oettinger is het onvermijdelijk dat er her en der bespaard zal worden en uitgaven verschoven zullen worden, maar dat zal volgens de Duitse eurocommissaris niet alles oplossen. "De vraag is: wat is Europa waard voor de lidstaten?"

Zijn het dan de rijkere landen die meer geld op tafel moeten leggen? Het is alleszins de wens van de oostelijke lidstaten, die veel geld ontvangen voor steun aan armere regio's. Her en der wordt geopperd om die fondsen te koppelen aan het respect voor fundamentele waarden en de opvang van vluchtelingen. Een voorzichtige Oettinger zei "open" te staan voor elk debat.

Regionale behoeftes

Wel sprak de eurocommissaris zich duidelijk uit voor een sterkere band tussen de steunfondsen en de sociaaleconomische aanbevelingen die elke lidstaat elk jaar meekrijgt. Om die fondsen beter af te stemmen op de specifieke behoeftes van elke regio, zou de Commissie volgens hem moeten overwegen om regiospecifieke aanbevelingen te maken, in nauwe samenwerking met deelstaatregeringen in landen met een federaal systeem.

Nieuwe inkomstenbronnen

Een andere piste is het aanboren van nieuwe eigen Europese inkomstenbronnen. De reflectienota verwijst onder meer naar mogelijke inkomsten uit veilingen van CO2-uitstootrechten of de vergoeding die derdelanders zonder visumplicht (dus ook Britten) binnen enkele jaren moeten betalen om toelating te bekomen om naar de Europese Unie te reizen (het zogenaamde ETIAS-systeem).

Oettinger denkt met name aan nieuwe inkomstenbronnen voor de financiering van Europese antwoorden op nieuwe uitdagingen. Zo heeft de vluchtelingencrisis Europa met onvoorziene uitgaven opgezadeld, zoals de financiering van hotspots en de uitbouw van een Europese grens- en kustwacht. Sinds 2015 is in totaal al 17,7 miljard euro gespendeerd, meer dan het dubbele dan aan het begin van de lopende meerjarenbegroting was voorzien voor migratie en grensbeheer.

Minder dan 1 euro per dag

Dus stelt zich de vraag: "Wat is Europa waard voor de lidstaten?" Voor Oettinger moet in ieder geval verzekerd worden dat elke euro die Europees wordt besteed een toegevoegde waarde heeft. Onderzoek en defensie zijn zulke domeinen met schaalvoordelen. Voor de ontwikkeling van supercomputers hebben lidstaten apart niet eens de financiële draagkracht. En rijkere landen halen ook voordeel uit steun aan armere regio's en een betere bewaking van de buitengrenzen. Maar van de Europese begroting mag ook niet alle heil verwacht worden, aldus Oettinger. Die kost de Europeaan immers minder dan één euro per dag.

In de nota die Oettinger vandaag presenteerde, worden enkel scenario's opgeworpen. Ze vormen het financiële sluitstuk van de politieke toekomstscenario's die Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker bijna drie maanden geleden op tafel gooide. Dat debat zal in de tweede helft van dit jaar op kruissnelheid geraken. Oettinger wacht op feedback van dat debat en op meer duidelijkheid over de brexit vooraleer hij zijn voorstellen voor de Europese meerjarenbegroting na 2020 zal presenteren. Die zullen allicht in de lente of vroege zomer van volgend jaar het daglicht zien.