De president is zijn betwiste raadgever kwijt
Zo’n zeven maanden van wanorde, interne ruzies en een gebrek aan succes op allerlei terreinen: Donald Trump is het beu. Na dagen van speculaties over het naderende ontslag van Steve Bannon, besloot de president zijn omstreden topadviseur de laan uit te sturen. Het vertrek moet een nieuwe fase inluiden in Trumps turbulente presidentschap.
Officieel besloot Trump de man die hem hielp het presidentschap te veroveren, na goed overleg te gaan, zo maakte het Witte Huis bekend. Trumps nieuwe stafchef John Kelly had met Bannon overlegd en liet weten “dat dit vandaag Steves laatste dag was”.
Maar voor de buitenstaander was het duidelijk: Bannon, de strateeg achter Trumps populistische boodschap, was ontslagen. De president had eindelijk geluisterd naar zijn andere adviseurs, oud-generaal Kelly voorop, dat een ‘reset’ van zijn prille presidentschap alleen mogelijk is zonder Bannon. De voormalige baas van de ultrarechtse nieuwssite Breitbart werd steeds meer gezien als een ‘sta in de weg’ voor Kelly’s plan voor orde en rust in het Witte Huis. De chaos die al sinds januari het Oval Office in zijn greep had, zorgde er mede voor dat Trump van incident naar incident rolde.
De radicale Bannon werd verantwoordelijk gehouden voor het constante geruzie in Trumps team en de vele lekken naar diverse media. Een voorbode voor zijn ontslag was dat Kelly, in juli aangetreden om de discipline in het Witte Huis te herstellen, Bannon onlangs te verstaan gaf dat hij moest stoppen met zijn ‘machinaties’. Een van zijn laatste slachtoffers was nationale veiligheidsadviseur McMaster, die het had gewaagd ideologische bloedbroeders van Bannon in de raad te ontslaan.
Niet onder de indruk
Bannon, die ervan overtuigd was dat Trump hem nooit zou ontslaan, luisterde echter niet. Op donderdag liet hij in een zeldzaam interview, nota bene met een progressief blad, blijken dat hij niet onder de indruk was van zijn tegenstanders in het Witte Huis. Tot overmaat van ramp durfde hij ook de president zelf tegen te spreken. Een militaire oplossing in het conflict met Noord-Korea was onmogelijk, verkondigde de topadviseur zonder blikken en blozen. En dat terwijl Trump al weken harde taal uitsloeg richting Pyongyang en zelfs dreigde met een militaire aanval.
Deze laatste uitspraak, zo blijkt nu, was voor de president de druppel die de emmer deed overlopen. Trump staat er bekend om dat hij gezonde rivaliteit tussen zijn adviseurs cultiveert en zelfs aanmoedigt. Maar wat hij niet tolereert is dat hij in het openbaar wordt tegengesproken door zijn eigen mensen. Bannon had de afgelopen maanden al de toorn gewekt van Trump door zijn geruzie met niemand minder dan Jared Kushner, schoonzoon en adviseur van de president.
Bannon werd verantwoordelijk gehouden voor het constante geruzie in Trumps team en de vele lekken naar de pers
“Steve is een goede kerel”, aldus de president toen. “Maar ik heb hem gezegd de zaak op te lossen. Anders doe ik het.” Bannon beloofde beterschap maar zijn geruzie met anderen in de West Wing ging door. Mede omdat Bannon en zijn Breitbart-site de spreekbuis zijn van een belangrijk deel van Trumps achterban, besloot Trump weer niet in te grijpen. Maar de afgelopen dagen, waarin opnieuw gespeculeerd werd over het einde van Bannon, werd de druk groter en groter. “We zullen zien”, aldus de president dinsdag op nonchalante toon, na zijn tirade over de rellen in Charlottesville, over de toekomst van zijn topadviseur.
Opsteker voor Kelly
Bannons ontslag is een belangrijke opsteker voor Kelly. Vanaf nu, zo hoopt hij, kan iedereen dezelfde kant opkijken in de pogingen om Trumps presidentschap te redden. De komende maanden moet duidelijk worden of hij hierin ook zal slagen. Rondom Trump zitten immers nog altijd figuren, kompanen van Bannon, die bij de president een gewillig oor vinden. Een van hen is Stephen Miller, de man die mede betrokken was bij het uitvaardigen van de omstreden ‘moslimban’ tegen reizigers uit een aantal moslimlanden. Als ook zij de laan worden uitgestuurd, kan dat helpen om het Witte Huis professioneler te runnen.
Maar Kelly beseft tegelijk ook goed dat hij niet zal slagen in zijn opzet, als hij Trump niet in het gareel kan houden. Want de belangrijkste stoorzender in het Witte Huis, zo is de afgelopen zeven maanden pijnlijk duidelijk geworden, is de president zelf. Dat bleek dinsdag opnieuw toen Trump zijn omstreden persconferentie hield en een deel van de ultrarechtse betogers in Charlottesville in bescherming nam. Veelzeggend was dat zijn adviseurs, Kelly voorop, beschaamd naar de grond keken en zich geen raad wisten met de presidentiële uitval.
Zolang Kelly dit soort optredens van de president niet kan voorkomen, lijkt zijn missie gedoemd te mislukken. En stevent Trumps presidentschap af op een onrustige tijd waarin Donald J. Trump zich constant in de voet blijft schieten en nog meer Amerikanen tegen zich in het harnas jaagt.