Je bent jong en je wilt wat ernst

In een grootschalige studie legden onderzoekers van het Britse ministerie van Onderwijs 30.000 tieners uit 13.000 gezinnen onder het vergrootglas. Wat blijkt? Wie 14 was in 2014 was veel serieuzer dan de 14-jarigen uit 2005. "De jonge generatie zit met het gevoel minder controle te hebben over haar toekomst", zo citeert de BBC. "En dat kan stress geven."

Maar die extra sérieux heeft ook positieve gevolgen, zo luidt het. Tieners zijn meer betrokken op school, willen harder studeren om de unief te halen en laten zich minder snel verleiden tot de fles of sigaret. Ver voorbij het cliché dus van de Britse losbol die onder vrienden aan bingedrinken doet.

Ook bij de Vlaamse tieners daalt het risicogedrag. Zo is het alcoholgebruik in de loop der jaren merkelijk gezakt, net als dat van cannabis. Eenzelfde verhaal bij de sigaret. Zelfs tussen de lakens gaat het er minder losbandig aan toe. Jongeren beginnen iets later met seks, weten ze bij Sensoa. Hadden in 2006 al 8,6 procent van de 14-jarige jongens ervaring met seks, dan lag dat in 2014 op 5,6 procent. Eenzelfde daling zie je ook bij meisjes, wat meteen ook het aantal tienermoeders terugschroefde. Telde 2005 nog zowat 2.800 tienerbevallingen, dan kwam dat in 2014 op ruim 880, terwijl het aantal abortussen stabiel bleef. "Jongeren krijgen meer vorming", duidt Lies Verhetsel van Sensoa. "Maar ze denken ook gewoon meer na."

Rol van internet

"Kinderen hebben veel aan hun hoofd", merkt ook gedragstherapeute Marijke Bisschop op. "Zelfs 9-jarigen zijn al veel sneller rijp, meer betrokken. Onderschat de rol van internet niet. De informatie stroomt het huis binnen. Vroeger was het deurtje dicht, nu staat de tv aan, licht de iPad op en krijgen ze berichten op hun eigen telefoon. Ze zitten meer dan ooit met hun neus op de actualiteit, zitten al mee in de ratrace en geven zo een stukje jeugd op."

De berichten over de economische crisis, de Europese problemen... Het geeft kinderen sowieso al de boodschap mee dat ze zullen moeten presteren. "En dan komt daar vaak nog eens de angst van de ouders bovenop", stelt Bisschop. "Ouders willen hun kinderen serieus voorbereiden op hun toekomst. 'Studeer! Haal een diploma! Zorg dat je een job vindt! Want je komt niet zomaar aan de bak.' Het woord 'examen' valt meer en meer."

Ook de Britse onderzoekers halen het aan, hoe 14-jarigen nu meer dan ooit gefocust zijn op een job. De druk van ouders maakt het er niet makkelijker op. Bisschop: "Britse kinderen van 5 jaar horen al woorden waaien als 'Oxford' en 'Cambridge'. Ze worden er klaargestoomd voor allerlei tests, om zeker in de beste school terecht te komen."

"Maak kennis met de meest carrièregedreven generatie ooit", schreef het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic eerder dit jaar. Of ook: kies niet zomaar een studierichting, kies iets waar je een job in vindt. "Meer tieners gaan bewust voor een knelpuntberoep", weet pedagoog Pedro De Bruyckere. "Het zijn duidelijk kinderen van hun tijd, opgegroeid tijdens de crisis. Al zou het vooral een raadsel zijn mocht dat economische klimaat geen invloed op hen hebben."

Niet zoals Federer

"De druk om punten te scoren is groot", stelt ook Arne De Boeck, criminoloog bij het Jeugd Onderzoeksplatform. Opvallend: net in de rijke, hoogopgeleide gezinnen lopen tieners een hoger risico op faalangst en depressie. "De druk om het te maken kan daar bijzonder hoog liggen. Ze moeten én goed zijn in computerwetenschappen én in pianospelen. Vooral bij meisjes ligt dat gevoelig. Zij gaan er doorgaans sneller onder gebukt dan jongens."

Het doet Bisschop denken aan een partijtje tennis onlangs. Hoe ze op het veld naast haar een moeder luidkeels hoorde vloeken. "Nee jongen, zo hoort het niet! Zo doet Federer dat niet." Bisschop: "Gelukkig kunnen kinderen veel aan. De meerderheid gaat erg flexibel om met die druk, maar evengoed zijn er die door het lint gaan."