De Nederlanders hebben trouwens geen “prinsjes” van belang meer. De kinderen van koning Willem-Alexander zijn prinsessen, en de andere Nederlandse prinsen, het waren er bij de laatste telling bijna dertig in totaal, lijken me te obscuur om er een nationale feestdag aan te wijden. Of hebt u ooit gehoord van Carlos Javier Bernardo de Bourbon de Parme? Of van Bernhard Lucas Emmanuel, prins van Oranje-Nassau van Vollenhoven? Ze bestaan, ik heb ze opgezocht. Strikt genomen zijn de koning en de koningin ook nog prins en prinses. Maar kun je voor de allerhoogsten van het land wel het verkleinwoord “prinsjes” gebruiken? Dit geheel terzijde.  

Prinsjesdag is sinds de 19e eeuw de dag waarop het staatshoofd de troonrede uitspreekt, waarin hij/zij de plannen van de regering voor het komende jaar uiteenzet. Het is dus een dag van groot politiek belang, want hij valt samen met de opening van het nieuwe politieke jaar.

Dat is traditioneel een dinsdag, omdat het in de 19e eeuw moeilijk was voor de Kamerleden om op maandag vanuit de provincie op tijd in Den Haag te zijn. Reizen op zondag was in het grotendeels calvinistische Nederland uit den boze, want dat was de sabbat, de dag waarop de Here volledige rust had voorgeschreven. Verplaatsingen verder dan ter kerke waren zondig. De derde dinsdag van september dus: Prinsjesdag, de opening van het politieke jaar.

Niet dat het alleen maar ernst is, op Prinsjesdag. Om 1 uur ’s middags vertrekt de koninklijke koets (de zogenoemde Glazen Koets, de Gouden wordt op dit moment gerestaureerd) vanuit het paleis Noordeinde naar het Binnenhof, het complex in het centrum van Den Haag waar zowel de regering als de Eerste en Tweede Kamer zetelt. Het is een afstand die een kind in acht minuten kan afleggen, 650 meter om precies te zijn, en de weg is geheel vlak, weet Google Maps te melden.

Maar goed, Willem-Alexander en Máxima in een koets, het heeft wel wat. Vooral als daar nog wat ceremonieel mee gemoeid is, klaroengeschal, piekfijn geüniformeerde ruiters te paard, en vooral: de duizenden Nederlanders die langs de kant van de weg staan te zwaaien. Het gaat er niet zo uitbundig en knettergek aan toe als op Koningsdag, maar het heeft wel iets feestelijks. Het Nederlandse koningspaar is nog een van die laatste in Europa die erin slagen om een massa op de been te brengen (het Britse niet te na gesproken).

Veel traditie dus. En even traditioneel, of toch bijna, is het uitlekken van de miljoenennota en de doorrekeningen, al dagen voor het staatshoofd over de rode loper de Ridderzaal van het Binnenhof is binnengeschreden. De eer viel dit jaar de populaire krant De Telegraaf te beurt. Dat was vrijdagmiddag al, amper enkele uren nadat de parlementsleden de gesloten envelop met usb-stick mochten ophalen en ze een belofte tot geheimhouding ondertekend hadden. En al even traditioneel (en voorspelbaar) zijn de verontwaardigde reacties daarop vanuit politieke hoek. (Ontslagnemend) minister-president Mark Rutte: “Daar vind ik al zeven jaar hetzelfde van. Verschrikkelijk. Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.” Mogelijk zegt hij volgend jaar weer krek hetzelfde.

Wat staat nu precies in die troonrede (ook de miljoenennota genoemd)? Dat de koopkracht van de minimumlonen omhooggaat. Wie van de bijstand moet leven, krijgt er 0,3 procent bij, en ook de gepensioneerden mogen op 0,6 procent meer rekenen. Dat het begrotingsoverschot 0,8 procent zal bedragen, terwijl eerst was uitgerekend dat dat 0,9 procent zal zijn. En dat de verpleeghuiszorg dertig miljoen euro extra zal mogen uitgeven. Mooi.

Maar goed, wat zijn de plechtige woorden van de koning waard, nu het huidige kabinet ontslagnemend is en er een nieuw in de steigers staat? Want voor wie het ondertussen vergeten was: de Nederlandse kiezer is in maart naar de stembus getrokken, en sindsdien wordt er onderhandeld over een nieuwe regering. En stel dat die er binnenkort is (alle tekens wijzen daarop), zal die zich dan houden aan de voornemens van Rutte II? Nogmaals minister-president, leider van de rechtsliberale VVD, en vermoedelijke volgende minister-president Mark Rutte: “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro. Dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen.”

Toch staan de neuzen van alle onderhandelaars nog niet allemaal in dezelfde richting. De leider van het christendemocratische CDA, Sybrand Buma: “Het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben”, en ook zijn collega van de ChristenUnie weet dat aan de plannen nog gesleuteld zal worden. De leider van de vierde onderhandelende partij, Alexander Pechtold van het linksliberale D66, benadrukt dat de nieuwe regering met voorstellen zal komen die de economie beïnvloeden.

Mocht u zelf overwegen om deze Nederlandse hoogdag in levenden lijve bij te wonen, hou er dan rekening mee dat het centrum van Den Haag een nagenoeg onneembare vesting zal zijn. De burgemeester raadt bezoekers aan om tijdig naar de stad te komen, en rekening te houden met afgesloten straten. “Maar,” voegt ze eraan toen, “het moet natuurlijk vooral een feestelijke dag worden.”