Het stond in de figuurlijke sterren geschreven. Ryanair, heer en meester van het lagekostenluchtruim, zou op een dag de consument flink te pakken hebben. Nu ze dagelijks tientallen vluchten zomaar annuleren, en honderdduizenden passagiers in de kou laten staan is de verontwaardiging groot. Maar is die verontwaardiging ook terecht?

Ryanair, opgericht medio jaren 80, groeide de voorbije jaren uit tot de grootste lagekostenmaatschappij in Europa. Onder het bewind van Michael O'Leary (CEO sinds 1994) boekte de maatschappij het ene succes na het andere.

In tijden van economische crisis en grote onzekerheid in de luchtvaartindustrie wist Ryanair als één van de weinigen groeiscenario's schijnbaar succesvol af te werken. Met tientallen basissen verspreid over het hele Europese continent heeft Ryanair zich weten te verankeren in een industrie die sinds de komst van de 'lowcost' op z'n kop staat. 

Ryanair is machtig en weet dat. De arrogantie van de CEO is intussen wereldberoemd maar zegt veel over de airline. Ryanair heeft een hekel aan regels, aan sociale wetgeving, aan consumentenrechten.

Tekenend zijn de berichten over gezagsvoerders en andere piloten die de voorbije maanden de maatschappij de rug toekeerden om te gaan vliegen bij andere maatschappijen. Waar de arbeidsvoorwaarden beter zijn en waar er nog respect is voor de piloot, klinkt het.

Of dacht u werkelijk dat het 'vakantiesaldo van het personeel en een onweer in Italië' de échte reden zijn van de massale annulaties?

De verhalen over piloten die hun eigen uniform en eten aan boord moeten betalen zijn misschien lachwekkend, maar zeggen veel over de bedrijfscultuur. Slecht betaalde stewards en stewardessen waken over de veiligheid van honderdduizenden mensen elke dag opnieuw en doen dat ondanks hun lowcost-salaris perfect en met passie.

Piloten die gecontroleerd worden of ze niet té veel brandstof meenemen en of ze niet te veel brandstof gebruiken … Het zijn maar een paar signalen dat het personeel niet altijd onder de beste omstandigheden kan werken. 

Dat klassieke, grote maatschappijen als Lufthansa, British Airways, Air France per jaar verschillende stakingen ondergaan, is onbegrijpelijk, brult diezelfde consument. Die consument die ervoor gezorgd heeft dat elke maatschappij een beetje lowcost is geworden en dus ook begint te morrelen aan de arbeidsvoorwaarden van het personeel.

En die vrees is niet onterecht. Kijk maar wat Lufthansa doet bij dochter­onderneming Eurowings. Een maatschappij naar lowcost-model. Piloten verdienen er minder en krijgen er minder goede arbeidsvoorwaarden dan bij het moederbedrijf.

De tijd dat een commandant een instituut was en stewardess een job met aanzien is al lang voorbij. Vliegen is betaalbaar geworden, voor zowat iedereen, en dat is goed. Maar de slinger is te fel aan het doorslaan naar de foute kant.

Ryanair is geholpen door verschillende regionale overheden de voorbije jaren, die allemaal hun eigen luchthaven wilden uitbouwen, om uit te groeien tot het monster dat het nu is. Een monster met lak aan respect voor consument en eigen personeel. Een maatschappij die u bedot langs allerlei achterpoortjes terwijl u er zelf naar staat te kijken.

Of denkt u echt dat Ryanair de komende weken al die gestrande reizigers eerlijk gaat vergoeden? Ah, het is de prijs die we betalen voor de 'low fares made simple'–cultuur van Ryanair. Mijn oma zei vroeger altijd 'wie zijn poep heeft verbrand moet op de blaren zitten' … Ook, wij, de consumenten, mogen gerust kritischer zijn voor we onze instapkaart afdrukken en onwetend het gulzige Ierse beest blijven voeden.