Deelfiets "nieuwe stijl" lijkt aan te slaan: oppikken en achterlaten waar je wil

De eerste cijfers van Mobit, de Gentse start-up die het systeem aanbiedt, zijn bekend. "Tot nu toe hebben 450 gebruikers de app gedownload. Ik ben daar zeer tevreden mee, omdat we nog geen campagne hebben opgestart", zei de Kortrijkse schepen van Mobiliteit Axel Weydts (SP.A) ons vorige vrijdag. Kortrijk heeft momenteel 160 fietsen, daar komen er binnenkort 40 bij.

Ook in Hasselt veel positieve geluiden. Mobiliteitsschepen Habib El Ouakili (SP.A): "We hebben een 600-tal gebruikers na twee weken. Ik ben enorm tevreden." Hasselt heeft nu 175 fietsen, maar wil dat geleidelijk uitbouwen naar 400. De Limburgers hadden wel het voordeel dat zijn al hun autoloze zondag achter de rug hebben. "De Mobit-stand was daar heel populair."

In Mechelen zijn ze begonnen met 100 fietsen, maar daar komen er nog 100 bij rond het einde van de maand. Mechelen heeft nog geen concrete cijfers, maar schepen van Mobiliteit Marina De Bie (Groen) zegt dat het vrij goed gaat, en dat de fietsen heel zichtbaar zijn in de stad. "Op het eerste gezicht worden ze goed gebruikt."

Het principe is eenvoudig: je registreert jezelf als gebruiker en je downloadt de app op je smartphone. Die vertelt je waar er in de buurt een fiets beschikbaar is. Met de smartphone kan het slot worden geopend. Wanneer de fiets weer op slot gaat, betaal je digitaal.

Het grote verschil met bestaande deelfiets-projecten zoals Villo! in Brussel, Velo in Antwerpen of de Blue Bikes aan de stations, is dat je de fietsen dus overal kan oppikken en ook achterlaten. Dat biedt veel meer vrijheid, en vermijdt dat je bijvoorbeeld geconfronteerd wordt met een volle parking bij het terugplaatsen van de fiets, waarbij je dan naar een ander docking station moet gaan zoeken.  

En hoeveel kost het? Wie mee instapt, betaalt een waarborg (in principe 49 euro), en koopt een tegoed van bijvoorbeeld 5 euro. Je betaalt dan 45 eurocent voor een rit van maximum 20 minuten, daarna betaal je bij.  Maar momenteel gelden vaak nog verlaagde tarieven, als promotiemiddel bij de opstart.

Dankzij de gps-tracker op de fietsen krijgt de stad ook zicht op de gemaakte bewegingen. "In Kortrijk waren het vooral korte verplaatsingen in het centrum", zegt Axel Weydts. "Gemiddeld duurde een ritje 9 minuten." Kortrijk zit al ergens tussen 650 en 700 ritten." (ongeveer 50 ritten per dag, nvdr.) 

Uit de ritten in Kortrijk blijkt ook dat de fietsen relatief mooi verdeeld blijven over de stad, en dat er geen plaatsen zijn waar ze massaal opgehoopt raken. Mocht dat toch zo zijn, dan wordt er samengewerkt met een vzw, waarbij mensen 's avonds de fietsen weer over de stad gaan verspreiden. Ook in Hasselt is dat zo. Daar duurde een gemiddeld ritje ook 9 minuten, en zaten ze na twee weken aan ruim 800 ritten, ongeveer 60 per dag.

Mechelen heeft een leuk statistiekje, want daar rijdt blijkbaar de meeste enthousiaste gebruiker rond: "Wij hadden de recordfietser. Op 6 september had die al 25 keer de fiets gebruikt", vertelt De Bie.

De grote vraag is of het systeem levensvatbaar - lees: op de langere termijn financieel haalbaar - is. Middelgrote steden als Mechelen, Hasselt en Kortrijk hebben voor Mobit gekozen omdat het goedkoper is, omdat er geen infrastructuur voor docking stations moet worden geïnstalleerd.

Kortrijk zit met een proefperiode van 4 maanden. Dan wordt het systeem geëvalueerd, samen met de aanbieders Mobit. Kortrijk wil nog geen cijfers plakken op hoeveel fietsbewegingen ze willen halen, maar Weydts zegt dat hij "hoopvol" is dat het systeem levensvatbaar is.

Sowieso moeten de steden in kwestie, als ze ermee doorgaan, het aanbod openbaar maken en het opentrekken naar andere potentiële aanbieders toe.  En waar het vroeger zoeken was, zijn er nu veel meer spelers op de markt. "Er komen meer aanbieders op de markt. Ik heb zelfs een aanbod uit Londen", zegt De Bie.

Een monopolie voor één aanbieder, of een combinatie van meerdere spelers, dat moet Mechelen nog bekijken, maar de stad is alvast heel tevreden met het concept op zich. Ook in Hasselt lijkt er op de lange termijn geen echt probleem om ermee door te gaan, zeker als de huidige trend zich voortzet.

El Ouakili zegt dat de rekening snel is gemaakt. Het Mobitsysteem is ongeveer 10 keer goedkoper dan een netwerk met docking stations qua jaarlijkse exploitatiekosten, en er is geen installatiebudget voor infrastructuur nodig. Op 31 december zal de stad moeten afwegen of de jaarlijkse kosten (nu geschat op 22.000 euro aan exploitatie) de moeite waard zijn om te investeren.

El Ouakili is enthousiast, en wil er eventueel ook buurgemeenten of -steden bij betrekken zoals Genk of Houthalen.Een schaalvergroting zou voor iedereen voordelen hebben, is de redenering.

"Het zicht in Hasselt is veranderd", zegt hij. Het is zijn doel om de verschillende soorten fietsen en fietsplatformen, op termijn te herleiden tot één groot systeem, wat voor iedereen voordelen zal hebben. "Ik wil naar één systeem, en wil zeker op Park&Ride-plaatsen, waar er altijd fietsen moeten staan.

El Ouakili gaat er ook prat op dat de oudste gebruiker, een dame van 69, zich een smartphone heeft aangeschaft om het systeem te kunnen gebruiken. "Dit toont aan dat het niet enkel een verhaal is van jongeren en studenten."  

Fietsen heeft veel te maken met comfort. Veel mensen nemen de fiets niet wegens het weer, zo blijkt. Maar ook het comfort van de fiets zelf telt. "De mensen die ik heb gehoord, vinden het fantastisch. Wat ik het meeste hoor, is dat het eenvoudig en betaalbaar is, en dat de fietsen aangenaam rijden. Hij is niet zwaar en rijdt oké", aldus Weydts.

Ook de mensen in Hasselt lachen het project toe. "Op de Mobit-stand hoorde ik, echt waar, enkel positieve opmerkingen", zegt El Ouakili. "Het zijn ook degelijke fietsen." 

Toch zijn er nog enkele kleinere kinderziekten, vooral van technische aard, zoals bij het inloggen, of dat de fietsen worden achtergelaten op "ongelukkige" plaatsen waar ze anderen zouden kunnen hinderen. De steden zitten er kort op, en naar verluidt is ook de technische back-up vanuit Mobit oké. "Ze spelen heel kort op de bal", aldus De Bie.