Wetenschapsraad EU wil homeopathische middelen aan banden leggen
Het moet maar eens afgelopen zijn met het gedogen van de homeopathie in de gezondheidszorg. Homeopathische middelen moeten net zo worden behandeld als alle andere geneesmiddelen, en geen voorkeursbehandeling meer krijgen. Er is immers geen enkel bewijs dat de middelen werken "tegen welke bekende ziekte ook", en dus mogen ze op geen enkele manier die indruk wekken. Dat schrijft de koepel van de Europese wetenschapsacademies EASAC in een advies aan de Europese Commissie.
Homeopathische middelen hebben een soort uitzonderingspositie: ze worden weliswaar gekeurd door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), maar alleen op veiligheid en niet op werkzaamheid. Dat moet anders, vindt de wetenschapsraad. "Je moet het onder dezelfde regulering brengen als alle andere middelen", zegt de Nederlandse hoogleraar interne geneeskunde Jos van der Meer, die namens de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) meeschreef aan het advies. "Als een middel niet voldoet aan de claim van werkzaamheid, wordt het niet toegelaten."
Geen vergoeding
De raad meent bovendien dat homeopathische middelen en diensten niet meer vergoed zouden moeten worden, "tenzij uit uitgebreid onderzoek is gebleken dat zij werkzaam en veilig zijn". Reclameclaims over eventuele werkzaamheid moeten nog meer dan nu al het geval is worden uitgebannen, en op homeopathische producten moet altijd te zien zijn wat erin zit, "zodat je inzichtelijk maakt dat zo'n middel uit honderd procent water bestaat", aldus Van der Meer. De adviezen van de 'Europese KNAW' zijn vrijblijvend, maar wel invloedrijk bij Europese beleidskwesties.
'Te gek om los te lopen natuurlijk dat we daar geld aan uitgeven, zonder dat die middelen ook maar enige bewezen werking hebben'
Homeopathische middelen winnen in Nederland aan populariteit. "Te gek om los te lopen natuurlijk dat we daar geld aan uitgeven, zonder dat die middelen ook maar enige bewezen werking hebben", vindt Van der Meer. Wél kan er soms sprake zijn van een placebo-effect, noteert de raad, waardoor het lijkt of het middel werkt.
Tevreden consument
"Een belangrijk advies, dat maar weer eens laat zien dat er onder wetenschappers in heel Europa kritiek is op de positie van de homeopathie", reageert Thomas Dorlo, klinisch farmacoloog aan het Nederlands Kanker Instituut en bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Dat homeopathische middelen zo populair zijn, komt volgens Dorlo onder meer doordat ze "een soort impliciete goedkeuring" hebben. "Ze worden behandeld door het CBG, zijn verkrijgbaar bij de apotheek en worden vergoed in de aanvullende verzekering. Dat geeft consumenten het gevoel dat ze vast ook wel iets zullen uithalen." Volgens CBS-cijfers zijn consumenten overigens ook meer tevreden over de alternatief genezer (rapportcijfer 8,1) dan over de huisarts (7,7) en de specialist (7,8).
Bestuurslid van de Artsen Vereniging Integrale Geneeskunde (AVIG) en homeopathisch arts Frans Kusse vindt het advies eenzijdig. "Wat ons opvalt, is dat de EASAC zich alleen baseert op onderzoeken met een negatieve uitkomst voor de homeopathie. Positieve onderzoeksrapporten worden niet gebruikt", signaleert Kusse. Wat daarachter zit: "De EASAC denkt vanuit een puur scheikundig model: een middel kan alleen werken als er werkzame moleculen in zitten. Terwijl wij zeggen: veel belangrijker is dát het werkt, en het bewijs daarvoor is er."
Alternatieve geneeswijzen in Europa
Dorlo kent dat standpunt. "Je krijgt vaak te horen: er is nog niet genoeg onderzoek gedaan. Ondanks honderden studies die geen enkel effect laten zien", zegt hij. "De kracht van dit advies is nu net dat het de zaak omdraait en zegt: het moet afgelopen zijn met de uitzonderingspositie, er moeten dezelfde regels gelden als voor geneesmiddelen."
Er gaat in Europa jaarlijks voor ruim één miljard euro aan homeopathische middelen over de toonbank
De Europese artsenorganisatie CPME riep twee jaar geleden ook al op alternatieve geneeswijzen meer aan banden te leggen. Homeopathie is vooral in Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland populair: ruim 10 procent van de bevolking zegt het afgelopen jaar een homeopaat te hebben bezocht. Volgens cijfers van de homeopathische industrie gaat er in Europa jaarlijks voor ruim één miljard euro aan homeopathische middelen over de toonbank. Een omzet die per jaar met zo'n 6 procent groeit.