20 tot 26 september 1917:opnieuw hevige Britse aanval bij Ieper

Het Britse offensief bij Ieper is weer in alle hevigheid hervat.

De Britse infanterie viel aan gedekt door liefst vijf artilleriebarrières, rijen kanonnen van elk een verschillend kaliber, waarbij elke barrière zowat 200 meter verder schiet dan de vorige. 

De zwaarste aanval viel opnieuw op en langs de Meenseweg, ten westen van Ieper,  waar de Britse opmars eerder bleef steken. Opnieuw heeft men daar op sommige plaatsen nauwelijks vooruitgang geboekt.. Wel zijn de beruchte Nonnenbossen veroverd en kon worden doorgestoten tot de rand van het Polygoonbos. Daar wordt nu hevig gevochten. 

Australische artilleriebatterij aan het werk (foto Frank Hurley, State Library NSW)

Meer naar het noorden is de opmars gemakkelijker verlopen voor de Britten. Op verscheidene plaatsen werd de tweede Duitse verdedigingslinie (de ‘Wilhelhm-Stellung’) doorbroken. 

Zo heeft een Australische divisie met succes een aanval op het Polygoonbos uitgevoerd. De heuveltop in het bos werd veroverd. 

Gemiddeld hebben de Britse legers zo’n 1200 m terrein gewonnen, maar opnieuw ten koste van zware verliezen: meer dan 20.000 doden, gewonden en vermisten. Van de Zuid-Afrikaanse brigade die aan de strijd deelnam, kwam slechts de helft ongedeerd uit te strijd. 

Gewonden bij een vooruitgeschoven verbandpost aan de Meenseweg  (foto Frank Hurley, State Library NSW) 

Liefst  150 mensen uit Zelzate en omgeving zijn erin geslaagd het bezette België te ontvluchte via de beruchte draadversperring aan de Belgisch-Nederlandse grens.

De versperring bestaat over de hele lengte van de grens uit enkele rijen  prikkeldraad, waarvan een deel onder hoogspanning staat. Het passeren van de draad is levensgevaarlijk. Bovendien zijn er overal Duitse bewakers.

Om de draad beter te bewaken wilden de Duitsers de bomen laten omhakken. Daarvoor eisten ze mensen uit het grensdorp Zelzate op.

Het liep echter anders dan verwacht. De houthakkers lieten de bomen zo vallen dat ze de versperring vernielden. Daarop konden ze zelf via de omgehakte boomstammen wegvluchten.

Er zijn al heel wat middelen gevonden om de versperring te passeren: tunnels, loopbruggen, tonnen en kisten die tussen de draden worden gestoken…  De Britse geheime diensten leveren de laatste tijd tangen en geïsoleerd materiaal aan passeurs.  Maar het is zeldzaam dat zoveel mensen in één keer de grens kunnen oversteken. 

Tekening van de massale vlucht in Zelzate uit het Franse tijdschrift Le Pélerin, 1917

De Duitse rijkskanselier Georg Michaelis heeft formeel het vredesplan van paus Benedictus XV afgewezen. Daarmee lijkt het plan dood en begraven. 

In de Geallieerde landen stond men vanaf het begin argwanend tegenover het vredesplan. Daar vindt men dat het Vaticaan te veel onder Duitse invloed staat. Veel Fransen, Britten en Amerikanen menen hoe dan ook dat de paus zich niet met de politiek moet moeien. 

Het voorstel van de paus voor een vrede zonder schadevergoeding en herstelbetalingen viel in slechte aarde bij de Fransen en de Belgen. Die vinden dat Duitsland moet opdraaien voor de schade en ellende die het bij hen heeft aangericht.  

Volgens het Duitse Kladderadatsch is het plan mislukt door de tussenkomst van de 'tegenpaus Woodrow I de Schijnheilige', de Amerikaanse president Wilson. Volgens het Franse Le Rire Rouge doet het voorstel van de paus Christus wenen, omdat het geen schadevergoeding of herstelbetalingen voorziet.

Ook het voorstel terug te keren naar de toestand van voor het begin van de oorlog, kwam slecht over. Frankrijk wil nog steeds dat Duitsland afstand doet van Elzas-Lotharingen en Italië eist meer dan ooit Oostenrijks gebied op. Groot-Brittannië wil de veroverde Duitse kolonies niet teruggeven - net zo min als Japan - maar stond toch genuanceerd tegenover het plan. Zeker als Duitsland België zou ontruimen.  

Terwijl Oostenrijk-Hongarije vrijwel enthousiast reageerde, was de Duitse houding niet meteen duidelijk. De recente “vredesresolutie” van de Duitse Rijksdag leek verzoenbaar met de pauselijke voorstellen. 

Michaelis staat echter onder druk van de Duitse legerleiding. Die wil zich niet terugtrekken uit België en in elk geval Luik voor Duitsland behouden.

Kapitein Georges Guynemer, de meest succesvolle Franse vliegenier, is officieel als vermist opgegeven. Hoogstwaarschijnlijk is hij omgekomen. 

De 22-jarige Guynemer, die 53 erkende overwinningen behaalde, was op 11 september met zijn Spad XIII vertrokken vanuit St-Pol-sur-Mer bij Duinkerke. Met een collega vlieger patrouilleerde hij boven het front bij Ieper. Bij het achternazitten van een Duits vliegtuig verloor zijn kameraad hem uit het oog. Daarna is niets meer van hem vernomen. 

Later kwamen er berichten over een Frans vliegtuig dat nabij Poelkapelle is neergestort. Duitse militairen vonden er het lijk van de piloot, wiens hoofd met een kogel was doorboord. Hij had een identiteitskaart bij op naam van Guynemer. 

Guynemer in een Nieuport vliegtuig

Guynemer vloog met nieuw type Spad dat hij nog maar pas gebruikte, maar dat net als zijn vroegere vliegtuigen ‘Vieux Charles’ doopte.  

Een paar dagen eerder had hij nog motorproblemen met dat nieuwe toestel. Hij landde toen op het Belgisch militair vliegveld in de Moeren en ontmoette daar de Belgische luchtheld Willy Coppens, aan wie hij een handtekening schonk.  

De Parijse krant Excelsior brengt het nieuws op zijn voorpagina van 26 september, op 3 oktober weet de krant te melden dat in het Pantheon in Parijs een inscriptie ter ere van de piloot zal komen, wat ook gebeurde. 

Naschrift: de dood van Guynemer werd bevestigd op 18 oktober door een rapport van het Amerikaanse Rode Kruis.  

Een Italiaans vliegtuig is zonder te landen van de Turijn in Italië naar de Britse hoofdstad Londen gevlogen.

De SIA 7-tweedekker, bestuurd door kapitein Giulio Laureati, vergezeld van mecanicien Michelangelo Tonso, legde een afstand van 1200 km af in 7 uur 22 minuten, een nieuw record. Het vliegtuig stak kort na opstijgen de Alpen over en vloog over Frankrijk en het Kanaal naar Engeland.  

Laureati en zijn SIA 7 

In Londen werd Laureati opgewacht door de Britse koning George V, die hem de Koninklijke Victoria-Orde overhandigde. 

Laureati was een maand eerder non-stop gevlogen van Turijn naar Napels en terug. Enkele dagen  daarvoor was hij gedecoreerd nadat hij had deelgenomen aan een bombardement op de Oostenrijks-Hongaarse havenstad Fiume.

Op de voorpagina van Excelsior van 26 september 1917 rechts de aankomst van Laureati op de luchthaven van Hounslow bij Londen, links de Franse piloot Charles Nungesser, na de verdwijning van Guynemer, de nieuwe Franse 'aas'

Het Centraal-Amerikaanse land Costa Rica schort de diplomatieke en economische betrekkingen met Duitsland op.

De Costaricaanse president Frederico Tinoco Granados wil daarmee blijkbaar in de gratie van Washington geraken. De Amerikaanse president Wilson weigert zijn regime als wettig te erkennen, omdat hij aan de macht kwam door een staatsgreep begin dit jaar.

Daardoor geven de Verenigde Staten geen financiële steun aan dit kleine land, dat overigens een democratische traditie heeft. 

Een bijkomende reden voor de houding van Washington is dat president Tinoco verkoos de prospectie naar oliebronnen in Costa Rica toe te kennen aan een Britse maatschappij en geen Amerikaanse. Centraal-Amerika wordt niet voor niets de achtertuin van de Verenigde Staten genoemd. 

Behalve Panama zijn de landen van Centraal-Amerika tot nu toe buiten de oorlog gebleven.

Frederico Tinoco Granados, rechts tussen de militairen die hem aan de macht brachten