De Spaanse regering schijnt het Franco-trauma weer tot leven te willen wekken

Terwijl de rest van Europa even niet aan het opletten was, worden in Spanje de uiterste grenzen verkend van het vreedzame meningsverschil dat wordt georganiseerd binnen een liberale rechtstaat.

De Spaanse politie is er binnengevallen in Catalaanse overheidsgebouwen. Daarbij zijn ook topambtenaren gearresteerd, omdat ze te maken hebben met de organisatie van een betwist referendum over Catalaanse onafhankelijkheid. Dat wordt gehouden op 1 oktober en maakt Madrid blijkbaar bijzonder nerveus.

Het is moeilijk vergelijken vanwege verschillen in staatsstructuur en geschiedenis, maar die actie klinkt toch een beetje alsof de federale politie de zetel van Vlaams minister-president Geert Bourgeois zou binnenvallen. Ook wie niet met een Vlaams hart geboren is, begrijpt dat dit een bijzonder nare inbreuk is in de staatsorde.

Er zijn verzwarende omstandigheden. De harde hand waarmee de Spaanse regering nu toch al een tijdje het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven de kop wil indrukken, roept onvermijdelijk herinneringen op aan de Spaanse burgeroorlog en de dictatuur van Franco. Dat duistere en nog niet zo verre verleden is nog lang niet verwerkt in de regio. Liever dan met die gevoeligheid rekening te houden, schijnt de huidige rechtse Spaanse regering het franquistische trauma weer tot leven te willen wekken.

Dat is op zijn minst contraproductief. Voor zover bekend is de Catalaanse gemeenschap verdeeld over de wenselijkheid van totale onafhankelijkheid. Net zoals in Schotland is het kantje boord tussen voor- en tegenstanders. De brutale reactie vanuit Madrid radicaliseert vele gematigden.

Of de Catalanen het recht hebben om over hun eigen lot te beschikken bij referendum is een interessante kwestie. Volgens de Spaanse grondwet mag het inderdaad niet. Anderzijds: als elke beweging voor verandering buiten de wet meteen zou mogen worden neergeslagen, dan zaten wij hier nog met het cijnskiesrecht.

Er is een reden waarom de rest van de Europese Unie zo schroomvol de democratische rechten van de Catalanen verdedigt. De EU houdt niet zo van onafhankelijkheidsbewegingen. Omdat ze weleens besmettelijk kunnen zijn.

Wees maar zeker dat ook in de Belgische regering met een visadempje gekeken wordt naar Barcelona, juist omdat de confederalistisch-separatistische N-VA deel uitmaakt van het kabinet. Vanwege haar overtuiging (en het lege institutionele palmares) zal N-VA niet anders kunnen dan desgevallend een onafhankelijk Catalonië te erkennen. De vraag is of de rest van de regering daarin meegaat, met als zeker gevolg een zeer ernstig diplomatiek conflict met andere EU-lidstaten zoals Spanje. 

Het zou een even onwaarschijnlijke als onvermijdelijke crisis in de regering veroorzaken. De Belgische, niet de Spaanse.