Meer plastic inzamelen staat niet gelijk aan beter recycleren

Vanaf volgend jaar wil Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) voor elke Vlaming een nieuwe vuilniszak voor ‘gemengde plastics’: botervlootjes, zakjes, yoghurtpotjes, … Een derde van de Vlamingen sorteert nu al zijn plastic, maar in de gemiddelde huisvuilzak zit toch nog steeds zo’n 15 procent kunststoffen.

Paarse en roze zaksystemen worden momenteel tegen elkaar afgewogen, maar een studie van het Nederlandse Centraal Planbureau zet vraagtekens bij de behoefte aan meer inzameling. Daaruit blijkt dat meer kwantiteit niet meteen meer milieuwinst oplevert, omdat de mix aan plastics gebrekkig gesorteerd wordt en bovendien onaantrekkelijk is voor productie. Het overaanbod in Nederland leidt dan ook vooral tot export, verbranding of opslag.

Stadsmeubilair

Waar in Nederland de kwalitatieve kunststoffractie (vooral petflessen) niet verplicht gescheiden wordt, is die selectieve inzameling in België echter veel doelgerichter dankzij de PMD-zak. En de verzamelde fractie aan gemengde plastics dient een nut. De roze vuilniszak in de regio Mechelen gaat richting recyclagebedrijf ECO-oh!, waar ze ‘duurzaam stadsmeubilair’ maken: bankjes, picknicktafels of plantenbakken.

“Een win-winsituatie”, zegt Marijke Herinckx van de Mechelse intercommunale IVAREM. “Wij krijgen een betere afvalsortering en bewoners sparen op termijn ettelijke huisvuilzakken uit.” Die kosten namelijk tien keer zoveel als een roze zak. Uit een recente bevraging van OVAM en Radio 2 blijkt dat 7 op de 10 Vlamingen voorstander zijn van zo’n systeem.

De vraag is echter of toepassing op grote schaal ook dezelfde voordelen zal opleveren. Jeroen Gillabel doet onderzoek naar de circulaire economie bij VITO en ziet dat het beleid heel kwantitatief gestuurd is. “Maar waarin worden die gemengde plastics gerecycleerd? Niet in verpakkingen. En de markt voor dergelijk stadsmeubilair raakt op een bepaald moment verzadigd.”

Dat beaamt Werner Annaert, directeur va GO4CIRCLE, dat de belangen van recyclagebedrijven behartigt. "Er moet een stevige link komen tussen productbeleid en recyclingbeleid. Als je selectief gaat inzamelen, maar er is geen vraag vanuit productiebedrijven, dan blijft het ook gewoon liggen."

Bovendien verdween de helft van de plasticstromen uit bedrijven vroeger nog naar China om met de hand gesorteerd te worden. China voerde echter een 'green fence' in, omdat de kwaliteit van ingevoerde plastics sterk daalde. Sinds september is de Belgische uitvoer volledig opgedroogd. "Op korte termijn gaat die opgevoerde druk voor moeilijkheden zorgen. We gaan misschien moeten betalen om van die gerecycleerde kunststoffen af te geraken", zegt Annaert.

Biodegradeerbare verpakkingen

Is het dan wel slim om de inzameling van gemengde plastics te verhogen als de gangbare modellen verdwijnen of dreigen verzadigd te geraken? “Dit is geen simpel verhaal”, zegt Gillabel. “Als je grondstoffen in een gesloten cirkel wil hergebruiken, moet je bijvoorbeeld ook de kwaliteit afstemmen op de designvereisten voor producten.” Enkel inzetten op kwantiteit heeft dus geen zin. “Er moet vooral een gecoördineerd plan van aanpak komen.”

Anders ontstaan er vreemde situaties waarbij goede intenties geen enkel nut dienen. “Denk maar aan biodegradeerbare verpakkingen die in principe gecomposteerd kunnen worden”, geeft Gillabel als voorbeeld. “Maar in de GFT-bak worden ze niet toegelaten, omdat mensen vaak niet weten welke verpakkingen daartoe behoren.” En omdat er sowieso al plastic in het GFT terecht komt, wordt die fractie er nadien uit gezeefd. “De biodegradeerbare verpakkingen dus ook.”