'Pensioen op punten' beloont meest kwetsbaren
Net de meest kwetsbare groepen gaan er op vooruit wanneer het pensioen op punten wordt ingevoerd, zo blijkt uit een studie van het Planbureau. Waarom zijn de vakbonden dan zo kwaad?
Het pensioen op punten moet het sluitstuk worden van de pensioenhervorming van de regering. Bevoegd minister Daniel Bacquelaine (MR) wil absoluut tegen het einde van de legislatuur de grondslag gelegd hebben. Dik tegen de zin van de vakbonden. "Pensioenen worden een loterij", protesteerde het ABVV vorige vrijdag bij een eerste overlegmoment tussen sociale partners.
Maar worden onze pensioenen ook op hun kop gezet? Het Planbureau maakte voor het eerst een studie over wie de winnaars en verliezers zijn van het systeem. Wat blijkt, het zijn de meest kwetsbaren die hun voordeel doen: laagopgeleiden en heel wat vrouwen met een onvolledige carrière. Kaderleden met een steile carrière zullen dan weer een stukje pensioen moeten inleveren.
Loon vs. inflatie
Ter herinnering: bij het puntensysteem zal de Belg per gewerkt jaar punten verzamelen. Aan het einde van zijn carrière worden die omgezet in zijn uiteindelijke pensioenbedrag. Bij de berekening zullen de pensioenen de algemene, reële loonevolutie in ons land volgen.
Als dat principe strikt gevolgd wordt, zouden alle pensioenen spectaculair stijgen. Nu wordt enkel rekening gehouden met de stijging van de prijzen (inflatie) en die curve is veel minder steil. Om het puntensysteem betaalbaar te houden voor de staat, wordt aan het einde van de berekening alles nog naar beneden bijgesteld.
Het uiteindelijke resultaat van al dat rekenwerk op ons pensioen? De gewerkte jaren in de eerste helft van de carrière zullen zwaarder doorwegen dan nu het geval is, de jaren uit de tweede helft minder.
Het gevolg: een kaderlid met een hoger diploma verdient aan het einde van zijn carrière meer dan in het begin. In het huidige systeem geeft die late piek ook een boost aan zijn pensioen. Dat effect wordt in het puntensysteem uitgevlakt.
Omgekeerd: wie een vlakke looncurve heeft gehad zal er met het puntensysteem beter aan toe zijn. In de praktijk zijn dat lageropgeleide arbeiders en mensen die nu al een eerder karig pensioen hebben. Ze kunnen tot 125 euro per maand bijwinnen.
Wie een vlakke looncurve heeft gehad zal er met het puntensysteem beter aan toezijn
Ook zal een heel aantal vrouwen er wel bij varen. Zeker in het verleden stopten zij met (voltijds) werken eens er kinderen kwamen, en hebben ze daarom een mager pensioen. Hun eerste deel van hun carrière krijgt met het puntensysteem een opwaardering. Ook zij kunnen er tot maximaal 125 euro per maand op vooruitgaan.
'Positief rapport'
Let wel, dat zijn de meest extreme bedragen. De helft van alle gepensioneerden uit het onderzoek blijft zo goed als status quo, en verliest of wint niet meer dan 3 procent van zijn uitkering. Bovendien gaat het onderzoek uit van een momentopname van de gepensioneerden in het jaar 2011. Verwacht wordt dat de verschillen tussen beide systemen de komende jaren verder zullen afnemen. Steeds meer vrouwen werken bijvoorbeeld een volle carrière. Bovendien stijgen de lonen niet meer zo spectaculair als in de jaren 70.
"Het puntensysteem brengt helemaal geen schokgolf teweeg, integendeel", analyseert professor Jean Hindriks (UCL). Hij schreef mee aan het pensioenrapport uit 2014 – onder leiding van Frank Vandenbroucke – en bracht een boek uit over het puntensysteem. "Dat de vakbonden kwaad zijn? Net die groepen waar waar zij voor strijden, gaan er op vooruit. Dit rapport is zeer positief."
Dat de vakbonden kwaad zijn? Net die groepen waar waar zij voor strijden, gaan er op vooruit.
"We appreciëren het inderdaad dat de jaren vroeg in de carrière meer doorwegen", zegt ABVV-pensioenspecialiste Celien Vanmoerkerke. "Maar niet dat er ook mensen zijn die moeten inleveren. Onze pensioenen zijn te laag over de hele lijn. Bovendien vrezen we dat de regering in budgettair moeilijke tijden de waarde van een punt niet meer laat stijgen."
Het overleg tussen de sociale partners wordt maandag voortgezet. Voorlopig komt het puntensysteem zelf niet aan bod, wel wat een kwaliteitsvolle pensioenuitkering moet zijn.
Wat betekent het puntensysteem voor u?
* De helft van alle Belgen ondervindt nauwelijks aanpassingen
* Lageropgeleiden met een vlakke looncurve krijgen tot 125 euro meer
* Vrouwen die vroeg gestopt zijn met (voltijds) werken, krijgen tot 125 euro per maand meer
* Kaderleden die op het einde van hun carrière veel verdienen, krijgen lager pensioen