Jarenlang moest hij weg, nu is hij triomfator: Bashar al-Assad

Blije gezichten in het Russische Sochi waar de Russische president Vladimir Poetin zijn Syrische collega, Bashar al-Assad ontvangt voor een verrassingsbezoek.

Assad: Kijk, ik ben nooit weggeweest.

Poetin: Kijk, ik ben weer helemaal terug.

Poetin organiseert in Sochi een mini-top samen met Iran en Turkije om vredesgesprekken in Genève voor te bereiden. Die vredesgesprekken gebeuren onder de vleugels van de Verenigde Naties, en dus is het nooit slecht om vooraf even de violen gelijk te stemmen. 

Het is nog maar de tweede keer dat de Syrische president Assad zijn land verlaat sinds het uitbreken van de oorlog in 2011. De eerste keer was in 2015, net voor het begin van de Russische militaire interventie in Syrië. Het regime van Assad werd toen in zijn voortbestaan bedreigd door oprukkende rebellen die aan de poorten van Damascus stonden.

President Poetin smeedde samen met Iran en diens proxy, het Libanese Hezbollah een lenige nietsontziende coalitie die stukje voor beetje terrein heroverde op de rebellen. De Russische inzet was genadeloos en steden en dorpen werden platgebombardeerd. Dat het regime van Assad intussen met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid verschillende keren chemische wapens inzette tegen zijn eigen bevolking was geen probleem voor Rusland. Russische diplomaten deden hun uiterste best om onderzoeken van het internationaal orgaan OPCW tegen te werken of strenge resoluties in de Veiligheidsraad tegen te houden. 

Russische propaganda-zenders zoals Sputnik of RT aarzelden intussen niet om met de regelmaat van de klok fake news te verspreiden over het conflict in Syrië. Verhalen die snel doorprikt worden, maar intussen op sociale media graag worden opgepikt, soms ook in Vlaanderen.  

Op het terrein is er vandaag vooral één verliezer: terreurgroep IS. Die is door de aanhoudende Westerse en Syrisch-Russische militaire campagne bijna van de kaart geveegd.

Wat daarbij opvalt is dat vooral het regime van Assad het voorbij jaar heel wat terrein in Syrië heeft heroverd. Paradoxaal maakt dat vrede in Syrië ook een stuk waarschijnlijker.

Zolang Assad militair bedreigd werd, kon hij onmogelijk onderhandelingen aangaan. Zijn positie werd in vraag gesteld en het was niet duidelijk hoe het land er na zijn vertrek dan wel zou gaan uitzien.

Die twijfels zijn intussen van tafel. Het Syrische regime van Assad is intussen incontournable. De roep om een regimewissel in Damascus is helemaal verstomd. 

Dat zet Assad in een positie waarin hij wellicht voor het eerst bereid zou kunnen zijn om te onderhandelen. Of die onderhandelingen dan wel over vrede, of over bestandlijnen en een ad hoc verdeling van het land moeten gaan is vandaag niet duidelijk.

Maar diplomatiek gezien is meer mogelijk dan 2 jaar geleden.

Het Westen dat de rebellen steunt is intussen helemaal uiteen gespeeld. De nieuwe Amerikaanse president Trump heeft met zijn verrassingsbombardement laten uitschijnen dat rode lijnen (zoals de inzet van chemische wapens) niet getolereerd zullen worden.

Toch lijkt voor Trump de prioriteit in het Midden-Oosten niet Syrië, maar wel Iran te zijn. De Golfstaten, met Saudi-Arabië op kop, en Europa beseffen dat hun verdeelde aanpak tot een diplomatiek en militair fiasco heeft geleid. NAVO-lid Turkije blaast intussen warm en koud tegelijk over Syrië. 

Grootste winnaar van dit conflict is ongetwijfeld de Russische president Poetin. Na het einde van de Sovjet-Unie verloor Moskou grotendeels zijn invloed in het Midden-Oosten. De groeiende desinteresse in het Midden-Oosten van Amerika en de verdeelde aanpak van Europa en de Golfstaten gaven Poetin de kans om snel te schakelen.

Die doelgericht Russische aanpak heeft Moskou geen windeieren gelegd. Moskou heeft opnieuw voet aan grond in het Midden-Oosten en staat op nauwere voet dan ooit met Iran, die andere luis in de Westerse pels. Dat er champagne zal gevloeid zijn, daar op de mini top in Sochi, daar twijfelt niemand nog aan.