Onderschat probleem: menselijke 'foie gras'
Almaar meer mensen kampen met een vette lever door een ongezonde levensstijl. Om het probleem de baas te kunnen start het UZ Gent met een webtool en een nieuw polikliniek.
Amper 12 was hij, toen bij Nico (52) leververvetting werd vastgesteld. "Per toeval werd het ontdekt door de arts, via een bloedafname. Ik had een hoge cholesterol, maar voorts waren er geen klachten. Daarna bleek dat er iets fout was met mijn lever."
Bij leverproblemen denken de meeste mensen aan alcoholmisbruik. Maar er is ook de veel minder bekende 'niet-alcoholische leververvetting' of leversteatose, die nauw samenhangt met overgewicht, insulineresistentie, een verhoogde cholesterol en een gebrek aan lichaamsbeweging. Soms speelt ook erfelijkheid een rol, zoals bij Nico.
"Het is een onderschat probleem", zegt professor Anja Geerts (dienst Maag-, darm- en leverziekten van het UZ Gent). "We schatten dat een op de drie Belgen hier last van heeft. En bij 25 tot 30 procent van die groep leidt het uiteindelijk tot leverfibrose, levercirrose en leverkanker."
'Het is een stille ziekte. Meestal zijn er geen symptomen of klachten. In veel gevallen wordt het per toeval ontdekt'
Op dit moment is alcoholmisbruik nog steeds de belangrijkste oorzaak van levercirrose. "Maar over vijf à tien jaar zal de 'niet-alcoholische leververvetting' het vaakst voorkomen", meent Geerts. Om die reden is het volgens haar noodzakelijk dat huisartsen zich beter bewust worden van de problematiek.
"Leversteatose is een stille ziekte", legt ze uit. "Meestal zijn er geen symptomen of klachten. In veel gevallen wordt het per toeval ontdekt. Bij een bloedafname bijvoorbeeld, ziet de arts opeens gestoorde leverwaarden, of bij een echografie duikt de vervetting op."
Terwijl het belangrijk is om het probleem tijdig te spotten. De vervetting leidt eerst tot leverfibrose, een ophoping van overmatig bindweefsel in littekenweefsel in de lever. Daarna wordt dat een levercirrose, waarbij de levercellen beginnen af te sterven.
Transplantatie
"Maar dat proces gaat traag", legt Geerts uit. "Wat dus ook betekent dat je kunt ingrijpen. Levercirrose is onomkeerbaar. Maar een milde vorm van fibrose kun je wel nog behandelen. Daarom is het ook zo belangrijk dat huisartsen tijdig de juiste diagnose stellen."
Om die reden ontwikkelde het UZ Gent een webtool voor huisartsen. "Daarmee kunnen ze het risicoprofiel van de patiënt bepalen. De arts voert een aantal parameters in, zoals lichaamsgewicht, buikomtrek, levertesten... En die tool berekent dan het risico op fibrose. Patiënten met een laag risico kunnen huisartsen zelf opvolgen. Diegene met een hoog risico moeten naar de leverarts."
Voor de tussengroep richt het UZ Gent nu een speciale polikliniek op. "Patiënten kunnen daar terecht bij een verpleegkundige. Met behulp van een speciale echografie kunnen die dan bepalen of het om een hoog- of laagrisicopatiënt gaat."
Geerts hoopt dat zo een heleboel patiënten met een leververvetting sneller kunnen worden geholpen. "Mensen beseffen niet hoe groot het probleem is. En eenmaal het tot levercirrose of leverkanker is ontwikkeld, kan alleen nog maar een levertransplantatie helpen."
Ook bij Nico is de leververvetting inmiddels een fibrose geworden. "Gelukkig kan ik dankzij een klinische studie een nieuw soort medicatie krijgen. Of ik levercirrose zal kunnen vermijden? Geen idee. Maar ik hoop het wel."