Terwijl parlement en regering debatteren over repatriëringen naar Soedan, voert de Regie der Gebouwen onder de waterlijn gesprekken met de Saudi’s. Onderwerp: de concessie-overeenkomst tussen België en de Arabische staat voor de Grote Moskee in het Brusselse Jubelpark. De overeenkomst werd in 1969 door wijlen koning Boudewijn afgesloten voor een periode van 99 jaar, maar ons land wil er nu vanaf .

‘We hebben goede hoop dat we de opzegging op relatief korte termijn kunnen afronden’, luidt het op het kabinet van minister Jan Jambon (N-VA), bevoegd voor Binnenlandse Zaken en de Regie der Gebouwen. Hij beloofde eind vorig jaar dat de aanbevelingen van de commissie 22/3 ‘minutieus’ zouden worden uitgevoerd, en dat hij snel werk zou maken van de eenzijdige opzegging van de concessie om redenen van ‘openbaar nut’.

Het is de Regie der Gebouwen die de contacten onderhoudt met de Saudische uitbater van de Grote Moskee, het Islamitisch en Cultureel Centrum (ICC). België beseft dat het voornemen iets zal kosten, maar is bereid een correcte prijs te betalen. Het bedrag dient aan de ene kant om recente herstellings- en renovatiekosten te compenseren, en aan de andere kant als vergoeding voor de voortijdige opzegging.

Om hoeveel geld het gaat, is niet duidelijk, maar naar verluidt gaat het om een ‘beheersbaar bedrag voor de overheid’.

Reynders in stelling

Bedoeling is de gesprekken ‘zo technisch mogelijk’ te houden, ver weg van politiek en economie. Toen in oktober 2017 bekend raakte wat ons land van plan was met de Grote Moskee, vreesden experts het ergste. ‘De opzegging zou wel eens een grote precedentswaarde kunnen hebben’, klonk het. De oliestaat is machtig, het was (en is) dus niet uitgesloten dat hij op een of andere manier wraak zou willen nemen. Daarbij kwam meteen het door België begeerde zitje in de VN-Veiligheidsraad in het vizier: als de Saudi’s een concurrerende kandidaat steunen, zouden we ernaast kunnen grijpen. Ook economisch staan er Belgische belangen op het spel – denk aan handelsbetrekkingen of potentiële investeringen.

Het ziet er – ‘gelukkig’, klinkt het binnen de regering – naar uit dat ongewenste neveneffecten zullen uitblijven. Dat wil evenwel niet zeggen dat er geen diplomatieke contacten zijn. In het beste geval kan minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) dinsdag de zaak in een stroomversnelling brengen, dan ontmoet hij zijn Saudische evenknie. De concessie komt tijdens het onderhoud ongetwijfeld aan bod.

Dat de eenzijdige opzegging voor de Saudi’s ‘niet onoverkomelijk’ is, werd in november al duidelijk toen een Belgische missie onder leiding van Dirk Achten, voorzitter van de FOD Buitenlandse Zaken, naar de Golfstaten trok. Het ging om diplomaten, vertegenwoordigers van Justitie, van Financiën en van het Ocad, het Coördinatieorgaan voor de Dreigingsanalyse.

De delegatie sprak in Saudi-Arabië over het Belgische voornemen om de concessie stop te zetten, en liet duidelijk verstaan dat daar niet viel over te onderhandelen. Opvallend: de tegenpartij toonde begrip voor het feit dat België soevereine beslissingen kan nemen als een moskee de wet niet naleeft en de openbare veiligheid in het gedrang komt. ‘Soms was er wat verwondering, afhankelijk van de gesprekspartner’, getuigde Achten achteraf. Maar op de rem staan, deden de Saudi’s niet.

Herbestemming

De opzeggingstermijn bedraagt één jaar. Binnen die tijdspanne moet een nieuwe invulling gegeven worden aan het gebouw. Daarbij moet de Moslimexecutieve (EMB) een sleutelfunctie krijgen, aldus de commissie 22/3, op voorwaarde dat ze alle stromingen binnen de islam vertegenwoordigt. ‘Wij hebben nog niets gehoord van de regering’, zegt Mohamed Achaïbi, ondervoorzitter van de Moslimexecutieve. ‘Ook de aangekondigde aanvraag tot erkenning heeft de Grote Moskee tot nader order (nog) niet ingediend.’

Volgens het kabinet-Jambon is de herbestemming nog niet aan de orde. Een en ander zal politiek afgeklopt moeten worden. Wat men precies gaat inrichten – een gebedshuis, ontmoetingsruimte of iets anders – wie het gaat uitbaten en wanneer, is allemaal nog niet beslist. Evenmin is duidelijk of het huidige Saudische bestuur van het ICC nog een rol zal spelen. De nieuwe directeur Tamer Abou El Saod was de voorbije dagen niet bereikbaar voor commentaar.

Maandag start de opvolgingscommissie 22/3 in het parlement, zij zal erop toezien dat de aanbevelingen geen dode letter blijven. Zo worden ook de geldstromen vanuit Saudi-Arabië aangepakt.