Direct naar artikelinhoud
Nederland

Nederlands minister Zijlstra stapt op na leugen

Halbe Zijlstra tijdens zijn verklaring.Beeld ANP

Nederlands minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra stapt op. Dat heeft hij vandaag gezegd aan het begin van het debat in de Tweede Kamer waar hij zich moest verantwoorden voor een leugen over een bijeenkomst met Russisch president Vladimir Poetin. De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag neemt de taken van Zijlstra over. Het zal een paar weken duren voordat er een opvolger voor Zijlstra is gevonden.

De politicus van de rechtsliberale VVD van premier Mark Rutte was afgelopen weekend onder vuur komen te liggen. Hij gaf toe dat hij had gelogen over de bijeenkomst in 2006. Hij had van de oud-topman van Shell Jeroen van der Veer over de gebeurtenis gehoord, en had nadien gelogen dat hij op die bijeenkomst aanwezig was.

Vandaag zei hij zichtbaar geëmotioneerd dat zijn geloofwaardigheid boven iedere twijfel moet zijn verheven in binnen- en buitenland. "Om het ambt van minister van Buitenlandse Zaken niet te belasten zie ik geen andere optie dan vandaag mijn ontslag aan te bieden aan de koning. Ik doe dat met spijt in mijn hart."

Halbe Zijlstra omhelst Mark Rutte na het afleggen van zijn verklaring.Beeld ANP

Zijlstra is de eerste bewindsman van het derde kabinet van premier Mark Rutte die moet opstappen. De Friese politicus is een van de architecten van de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Hij onderhandelde samen met Rutte maanden met de andere partijen over de vorming van het kabinet.

Zijlstra sprak onder meer in 2016 op een VVD-congres over de bijeenkomst in zijn fictieve aanwezigheid in een buitenverblijf met Poetin. Daar werd Poetin gevraagd wat hij onder Groot-Rusland verstond. "Zijn antwoord was Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En oh ja, Kazachstan was 'nice to have?", zei Zijlstra in de toespraak.

Hij wilde het verhaal naar buiten brengen omdat die "geo-politiek" van groot belang was. Om Van der Veer als bron - en ook zijn bedrijf Shell - te beschermen, betrok Zijlstra naar eigen zeggen het verhaal op zichzelf. De Shell-functionaris heeft echter ook de door Zijlstra verkondigde inhoud van de gesprekken in de datsja gelogenstraft, waardoor Zijlstra tweemaal op korte tijd een Pinocchioneus kreeg opgezet. 

Van scherpe tong over soepel diplomaat tot Pinocchio

Vooraf werden in Nederland nog wel wat vraagtekens gezet bij de benoeming van Halbe Zijlstra tot minister van Buitenlandse Zaken. Maar de vandaag opgestapte bewindsman verraste vriend en vijand met zijn optreden. Ook op het ministerie haalde men opgelucht adem. Bij zijn aantreden zei de VVD'er: "U zult een andere kant van mij zien". Daarmee bleek hij niets te veel gezegd te hebben. De fractievoorzitter van de afgelopen jaren, bekend en hier en daar wellicht berucht om zijn scherpe toon en koers, veranderde in een soepele diplomaat.

Dat Zijlstra de leiding kreeg van Buitenlandse Zaken, hadden maar weinigen zien aankomen. Tijdens de ellenlange kabinetsformatie, waarin hij samen met partijleider Mark Rutte als VVD-onderhandelaar optrad, werd het departement van Sociale Zaken vaak met hem in verband gebracht. Dat paste op het oog ook beter bij de in 1969 geboren Fries, die zijn sociaaleconomische belangstelling nooit onder stoelen of banken stak. Maar door de politieke problemen rond zijn partijgenote Jeanine Hennis, de beoogde bewindspersoon van Buitenlandse Zaken in Rutte III, kwam Zijlstra op zijn huidige post terecht

Zijlstra heeft al een lange politieke carrière achter de rug. Hij was gemeenteraadslid in Utrecht, Tweede Kamerlid en staatssecretaris van Cultuur in het eerste kabinet-Rutte. In 2012 werd hij fractievoorzitter in de Tweede Kamer. Hij leek klaar te worden gestoomd om Rutte op te volgen. Maar dat ging niet door, want Rutte werd opnieuw VVD-lijsttrekker. Zijlstra liet vervolgens binnen de partij weten graag tot het kabinet te willen toetreden.

Dat gebeurde ook en zeker niet zonder succes. Tot hij in de Volkskrant moest toegeven gelogen te hebben over een bezoek aan de datsja van de Russische president Vladimir Poetin. Kort daarop bleek ook nog eens dat zijn interpretatie van Poetins vermeende uitspraken over "Groot-Rusland" betwist wordt.

Van scherpe tong over soepel diplomaat tot Pinocchio
Beeld ANP