De nipt vermeden vliegramp zorgde vorig jaar voor ophef en de gouverneur van Oost-Vlaanderen wou op de hoogte gebracht worden als er zich incidenten voordoen boven de provincie. Het ging om een incident met een passagierstoestel van Air France, een Airbus A320 onderweg van Parijs naar Amsterdam, en een vrachtvliegtuig van EgyptAir, een A300 opgestegen van Oostende richting Caïro.

Uit het rapport van de Air Accident Investigation Unit (AAIU) van de FOD Mobiliteit blijkt dat het toestel van Air France op 22.000 voet vloog, terwijl het cargovliegtuig van EgyptAir aan het stijgen was naar 21.000 voet. Omdat het vrachtvliegtuig licht geladen was, klom het echter sneller dan normaal, meldt het rapport. Het TCAS-systeem (traffic alert and collision avoidance system), dat een alarmsignaal geeft in de cockpit als twee vliegtuigen elkaar te dicht naderen, trad in werking.

Melding verkeerd begrepen

Een eerste melding van het TCAS leidde niet tot een aanpassing bij het toestel van EgyptAir. De tweede melding, die een onmiddellijke actie van de piloot vraagt, werd opgevolgd maar verkeerd begrepen. ‘De informatie van het vliegtuig doorgezonden naar de luchtverkeersleiding gaf aan dat de TCAS in de cockpit een instructie gaf om onmiddellijk te stoppen met klimmen en horizontaal te gaan vliegen (LEVEL OFF). De bemanning gaf echter achteraf aan dat ze begrepen hadden om te klimmen (CLIMB). Ze verhoogden dus nog hun stijgsnelheid tot 3.500 voet per minuut in plaats van meteen horizontaal te gaan vliegen’, stelt de Air Accident Investigation Unit.

Het toestel van Air France volgde de instructies van het TCAS wel goed op en begon onmiddellijk te stijgen. De piloten van Egyptair voerden een nieuwe instructie op 21.300 voet echter opnieuw verkeerd uit, meldt de AAIU. ‘De TCAS gaf de instructie om te dalen (DESCEND), wat enkel werd gevolgd door een reductie in de stijgsnelheid. Er werd dus nog altijd doorgestegen, maar wel minder snel. De instructie was echter om meteen te dalen met een snelheid van 1.500 voet/min.’

Vier seconden verticale afstand

Volgens de eerste gegevens vorig jaar bedroeg de kleinste afstand tussen de vliegtuigen 1.370 meter horizontaal en 91 meter verticaal, maar uit het rapport blijkt dat het om 1.278 meter horizontaal ging en 130 meter verticaal. De horizontale afstand leggen dergelijke vliegtuigen aan kruissnelheid af op vier seconden, stelt het rapport.

Dat betekent echter niet dat een vliegramp met amper vier seconden vermeden is, zegt de Air Accident Investigation Unit. ‘De vier seconden waarvan sprake, hebben enkel betrekking op de horizontale afgelegde afstand, zonder rekening te houden met de verticale afstand die er wel altijd geweest is. De vliegtuigen hebben nooit hetzelfde fysieke punt (aangegeven door lengtegraad, breedtegraad en hoogte) in de ruimte doorvlogen. Men kan dus ook niet stellen op hoeveel seconden een botsing is vermeden.’