Gezocht: 20.000 burger-wetenschappers die de Vlaamse luchtkwaliteit mee onderzoeken

De luchtkwaliteit is nog nooit op zo'n grote schaal onderzocht door burgers. De bedoeling is om op 20.000 plaatsen de hoeveelheid stikstofdioxode (NO2) in de lucht te meten. Die stof is een goede indicator van luchtvervuiling door verkeer. Stikstofdioxide ontstaat bij verbranding op hoge temperatuur, zoals in de motor van een auto. Het verkeer draagt voor meer dan de helft bij aan de totale uitstoot van NO2 in Vlaanderen. Dieselwagens produceren veel meer NO2 dan benzinewagens.

Hoge NO2-concentraties kunnen schadelijk zijn voor mens en milieu. De vorming van smog en zure regen is niet bepaald gunstig voor planten. Wij voelen vooral een effect op onze luchtwegen: die kunnen bij hoge concentraties NO2 makkelijker geïrriteerd raken. Patiënten met astma en chronische bronchitis hebben ook meer gezondheidsklachten.

De bedoeling van het CurieuzeNeuzen-project is om zo veel mogelijk Vlamingen actief te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek. De 20.000 deelnemers moeten de luchtstalen verzamelen in hun buurt, de analyse ervan gebeurt door wetenschappers van de Universiteit Antwerpen.

Niet enkel particulieren kunnen deelnemen, ook scholen, bedrijven en organisaties kunnen zich kandidaat stellen."In de mate van het mogelijke willen we onze meetpunten zo veel mogelijk spreiden, over de steden en het platteland. We hopen op een mooie respons uit alle hoeken van Vlaanderen", zegt Katrien Smet van de Vlaamse MilieuMaatschappij.

Elke deelnemer krijgt een meetpakket toegestuurd om luchtstalen mee te verzamelen. "Concreet gebeurt dat met twee klassieke proefbuisjes, waarin lucht wordt opgevangen", legt Smet uit. "Die stalen moeten dan op een bepaalde manier worden opgehangen en bewaard in de koelkast, voor ze worden opgestuurd voor analyse. Mensen die meewerken aan ons onderzoek krijgen zowel proefbuisjes opgestuurd, als een bord om die buisjes omhoog te hangen aan hun gevel als een duidelijke handleiding over de verzameling en bewaring van de luchtstalen."

In 2016 werd er in Antwerpen al een CurieuzeNeuzen-project georganiseerd. Toen gingen 2.000 Antwerpenaren op een gelijkaardige manier aan de slag, om de luchtkwaliteit in de stad in kaart te brengen. Dit CurieuzeNeuzen-project heeft dezelfde bedoeling, maar dan op grotere schaal.

"We hebben als Vlaamse MilieuMaatschappij al bepaalde modelkaarten van de luchtkwaliteit. Maar we willen die zo veel mogelijk toetsen aan gegevens vanop zo veel mogelijk locaties in Vlaanderen, om onze kaarten te kunnen verbeteren. Want de luchtkwaliteit nauwkeurig bepalen is moeilijker dan het lijkt, omdat ze sterk verschilt van plek tot plek", zegt Smet. "Zo zijn de concentraties van verkeersgerelateerde stoffen overal een beetje anders. De aanwezigheid van die stoffen exact bepalen, is belangrijk omdat we zo beter de effecten op de gezondheid kunnen inschatten, en beleidsmakers beter kunnen informeren."

Wil u graag uw steentje bijdragen aan dit onderzoek als gelegenheidswetenschapper in het CuriezeNeuzen-project? Stel je dan voor 20 maart kandidaat via de website van De Standaard.