"Trump haalt het einde van zijn ambtstermijn niet"

"Een spiekbriefje! Trump heeft een spiekbriefje nodig om zijn emoties te tonen", snuift Michael Wolff minachtend, als hij de foto ziet van het briefje dat president Trump in zijn hand hield bij zijn ontmoeting met vrienden van nabestaanden van de slachtoffers van het bloedbad op de school in Florida. ‘Ik hoor jullie’, staat er als laatste suggestie. "Meegekregen van Hope Hicks, zijn communicatiechef, dat kun je aan haar handschrift zien. Kennelijk waren ze bang dat hij weer uit de bocht zou vliegen."

Wolff liet vorige maand een bom ontploffen in Washington met zijn boek Fire and Fury (‘Vuur en Woede’), zijn verslag van de Trumps eerste, chaotische half jaar in het Witte Huis. Trumps team wordt afgeschilderd als een stelletje volstrekt onvoorbereide amateurs, volgens Wolff was het zelfs niet de bedoeling van Trump om in het Witte Huis te komen. Trump deed het boek af als fictie, maar brak wel meteen met Steve Bannon, de man achter zijn verkiezingszege, die zijn dochter in het boek ‘stom als een baksteen’ noemde en zijn zoon van ‘hoogverraad’ beschuldigde.

"Michael Wolff is een volstrekte loser die verhalen heeft verzonnen om dit doodsaaie en onware boek te verkopen", raasde Trump in een tweet. Wolff, die voor de promotie van zijn boek in Amsterdam is, trekt zich weinig aan van de schimpscheuten van Trump. Zijn boek loopt als een trein: ruim twee miljoen exemplaren in de Verenigde Staten en de president doet naar zijn gevoel bijna iedere dag wel iets om reclame te maken voor zijn vernietigende portret van het Witte Huis onder Trump. Nu weer met zijn optreden na het bloedbad op de Parkland school in Florida.

"Het probleem is dat Trump geen enkele empathie heeft", zegt Wolff. "Dus is zijn omgeving iedere keer benauwd dat hij stomme dingen gaat zeggen. Daarom geeft Hicks hem een briefje mee, zodat hij niet uit zijn rol valt en vergeet te zeggen dat hij met hen meeleeft."

Is het werkelijk zo erg? Zien al zijn medewerkers hem als een kind dat ze bij de hand moeten houden?

"Ja, dat is het meest schokkende: iedereen denkt er zo over. Iedereen beschouwt hem als een verwend kind en ze houden dat ook niet voor zich, zo erg is de situatie. Het heeft ook te maken met de manier waarop Trump in het Witte Huis terecht kwam. Meestal neemt een nieuwe president een team mee van mensen die zeker drie jaar samen met hem campagne hebben gevoerd. Maar Trump arriveerde met een groep mensen die hem nauwelijks kenden. Zelfs Steve Bannon, zijn politieke strateeg, kende hem eigenlijk maar een paar maanden. Wel had iedereen het gevoel: hij is tot president gekozen, dus dan moet hij toch wat voorstellen. Maar gaandeweg zag je ze denken: allemachtig... wat is dit??"

Positief verhaal

Dat was ook het gevoel dat Wolff bekroop, nadat hij met toestemming van Trump toegang had gekregen tot het Witte Huis om de prestaties van de nieuwe president voor het nageslacht vast te leggen. "Ik vermoed dat ze dachten dat ik wel een positief verhaal zou schrijven, maar ze waren er ook weer niet heel erg mee bezig. Het was allemaal zo ongeorganiseerd, zo’n chaos, dat ik gewoon door de mazen heen ben geslipt. Bovendien hadden ze gehoord dat ik de zegen van Trump had en zagen ze dat Bannon en Hicks met mij praatten, dus de rest dacht: dat is wel okay. Toen ik na een tijdje hoorde wat ze allemaal achter zijn rug over Trump zeiden, kon ik mijn oren niet geloven. Zeggen ze dit echt?? Oh my God!!"

Wolff ontkent dat hij er van meet af aan op uit was Trump zwart te maken, zoals diens aanhangers beweren. "Nee, helemaal niet. Ik wist alleen dat Trumps presidentschap een geweldig verhaal zou worden, iets van enorme omvang. Ik was absoluut bereid hem neer te zetten als een heel ongebruikelijke figuur die op zijn eigen, ongewone manier succes had. Ik hou juist wel van dat soort onderwerpen, verhalen die tegen je intuïtie ingaan. Echt, ik had ook graag het verhaal geschreven van Donald Trump als een onverwacht succes."

Maar dat heeft u niet gedaan. U heeft Trump in zijn hemd gezet en zijn relatie met Bannon verpest. Er moeten heel wat Amerikanen zijn die u haten.

"Nee, juist andersom. Ik voel alleen maar liefde. Als ik over straat loop, heb je soms mensen die mij omarmen. Er zijn ongetwijfeld wel mensen die een rothekel aan mij hebben, maar ik woon in New York, in Greenwich Village, in een land waar ze van mij houden. Maar ik krijg geen doodsbedreigingen als u dat bedoelt."

Toch heeft u met uw boek de carrière van Bannon, de held van alt-right, verwoest.

"Ja, misschien wel, maar ik vraag me af wie daar nu zo boos over zou moeten zijn, behalve die alt-right figuren en Bannon zelf, alhoewel ik me afvraag of hij het allemaal wel zo erg vond. Ik geloof trouwens dat zijn aanhangers ook een beetje een dubbel gevoel hebben over Trump. Maar goed, ik kan me natuurlijk vergissen: misschien komt er morgen iemand die me op mijn gezicht timmert."

Bronnen

Na de publicatie van Fire and Fury kreeg Wolff het verwijt dat hij maar zelden aangeeft wie de bronnen waren voor zijn explosieve onthullingen. Was hij erbij toen Bannon Ivanka Trump in de Oval Office uitmaakte voor een ‘fucking liar’? Wolff zegt dat hij voor zijn boek met ruim tweehonderd mensen heeft gesproken, maar het boek bestaat toch grotendeels uit zijn eigen observaties.

U was misschien twintig keer in het Witte Huis, dus zeggen uw critici, je kunt moeilijk zeggen dat u tot het meubilair behoorde. Zij zeggen dat u allerlei dingen uit uw duim heeft gezogen.

"Iedereen, behalve president Trump, erkent dat ik een beetje stiekem, dat wel, veel heb rond gehangen in het Witte Huis. Eigenlijk heeft ook niemand weersproken wat ik uit de gesprekken met hen heb genoteerd. Bannon was bereid om on the record te spreken. En als hij praat dan doet hij dat op zijn eigen, heel uitgesproken, manier."

U laat u niet duidelijk uit over de opvattingen van Bannon, maar je krijgt uit uw boek wel het idee dat hij de enige was die echt begreep wat er gebeurde in het Witte Huis.

"Hij heeft een heel scherp gevoel voor wat er omgaat. Ik ben het totaal niet eens met wat Bannon voorstaat, maar ik bewonder zijn intelligentie en zijn eerlijkheid. Hij heeft zijn opvattingen en komt daar ook eerlijk voor uit."

Het lijkt wel of er een permanente burgeroorlog gaande is in het Witte Huis tussen de medewerkers van Trump. Is dat nu wat afgenomen, na het vertrek van Bannon?

"Een beetje wel, doordat een heleboel mensen al zijn verdwenen. Zo’n uittocht heb je nog nooit gezien. Dus wat dat betreft is het stiller geworden, maar er woedt nog steeds een strijd tussen Kelly (de stafchef van het Witte Huis) en Jarvanka (Trumps schoonzoon Jared Kushner en dochter Ivanka). Ik geloof niet dat Kelly het lang zal uithouden. Voor Trump werken is een marteling, alsof je aan het kruis hangt. Hij leest niks, hij weet niks, maar bovendien is hij ook nog wreed. Hij geniet ervan om mensen te vernederen. Hij heeft wel gevoel voor humor, maar dan vooral als het gaat om humor ten koste van anderen. Soms is het heel slim: hij kan mensen heel goed typeren."

Toch is hij een raadselachtige figuur. Enerzijds zoekt hij de hele tijd ruzie, maar anderzijds wil hij door iedereen aardig worden gevonden.

"Nee, wat hij wil is aandacht. Waarschijnlijk het liefst in de vorm van bewondering, maar het gaat erom dat hij in het middelpunt van de aandacht staat. En hij heeft door reality tv geleerd dat conflict de beste manier is om aandacht te wekken. Hoe meer conflicten, hoe meer aandacht."

Bannon beschouwde de woede die hij in Trump waarnam als zijn voornaamste politieke kracht, omdat hij daarmee een snaar raakte bij de boze kiezers. Bent u het daarmee eens?

"Ja, maar het is moeilijk te zeggen wat het eerst komt. Is het de woede in Trump of de woede die hij zoekt in andere mensen. Trump merkte eens tijdens een rally dat zijn woorden helemaal niet aansloegen en opeens begon hij uit het niets over sporthelden die uit protest weigerden op te staan bij het volkslied. Briljant: het publiek kookte van woede. Hij leeft van andermans woede, maar of hij zelf die woede in zich heeft, vraag ik me af."

Mensen kunnen zeggen dat Trump een kind is, maar hij heeft toch wel de Republikeinse partij compleet overgenomen.

"Dat is waar, maar tegelijkertijd is hij de minst populaire president uit de moderne geschiedenis. Maar het klopt dat veel Republikeinse politici het gevoel hebben dat hij de partij heeft gered, omdat ze het contact met hun achterban hadden verloren. Trump kon wel met die mensen praten. Ze zijn blij dat hij de partij heeft gered, maar tegelijkertijd haten ze hem, omdat hij wreed is, gemeen en ook nog eens ontrouw. Ze weten nooit of hij zich aan zijn beloftes zal houden."

Uit uw boek kreeg ik het idee dat u eigenlijk niet gelooft dat Trump tijdens de verkiezingen onder één hoedje heeft gespeeld met de Russen.

"Eerlijk gezegd weet ik dat gewoon niet. Maar ik geloof wel dat Trump zich heeft laten gebruiken door Poetin. Ik geloof ook dat Trumps medewerkers allerlei stomme dingen uitvoerden met de Russen, maar om te bewijzen dat het echt een samenzwering was, moet je bewijzen dat ze die bedoeling hadden. Dat is altijd al moeilijk te bewijzen, maar helemaal als de deelnemers in al dat gedoe overduidelijk stupide zijn."

Dus geen impeachment?

"Dat zou ik niet zo snel zeggen. Er zijn wel veel aanwijzingen dat Trump heeft geprobeerd de rechtsgang te belemmeren. Iedereen in het Witte Huis is ook doodsbenauwd dat Trump zal worden genekt door zijn financiële escapades."

Maar gelooft u echt dat het tot een impeachment zal komen?

"Ja, als de Democraten in november de meerderheid krijgen in het Congres, dan is de kans groot."

Maar is dat niet ondemocratisch, een poging om de uitslag van de verkiezingen terug te draaien?

"Ik denk dat de Congresverkiezingen van november een soort referendum gaan worden over impeachment. Stel dat speciaal aanklager Robert Mueller deze zomer concludeert dat Trump heeft geprobeerd de rechtsgang te belemmeren, dan draaien de verkiezingen alleen maar om de vraag of je wilt of Trump wordt afgezet. Dan moet je op de Democraten stemmen en als je dat niet wilt, op de Republikeinen. Ik denk dat de komende maanden daarom heel bloedig zullen worden. Het is niet uitgesloten dat Trump zal proberen Mueller te ontslaan en dan heb je de poppen aan het dansen."

Zijn ze in het Witte Huis erg bang voor Mueller?

"O, zeker. Iedereen heeft al een advocaat in de arm genomen. Als een speciaal aanklager onderzoek doet naar de president en het Witte Huis, is dat een ramp voor de staf. Zelfs als je niets hebt gedaan, ben je zo honderdduizend dollar aan advocatenkosten kwijt. En als je er wel bij betrokken bent, loop je het risico failliet te gaan. Dus iedereen is bang. Tegelijkertijd ontstaat er een situatie waarin het aantrekkelijk wordt om een deal met Mueller te sluiten en te getuigen. Ze zeggen gewoon tegen je: Jij kunt het je domweg financieel niet veroorloven niet te getuigen. Heel gevaarlijk voor de president."

Wie is het gevaarlijkst voor Trump. Steve Bannon?

"Best mogelijk. Het hangt ervan af of Trump weer vrede met hem sluit en hem zijn plaats teruggeeft als grootvizier van het Trumpisme. Maar als dat niet gebeurt kan Bannon ook besluiten om Trump ten val te brengen. Bannon heeft het gevoel dat Trump de onwettige erfgenaam is van de alt-right beweging. Hij beschouwt Trump als zijn creatie, maar meer en meer als een soort monster van Frankenstein dat niet meer doet wat zijn schepper wil."

Zal Trump last krijgen van die geruchten over zijn buitenechtelijke relaties?

"Ik weet het niet. Iedereen dacht dat hij die ‘grab them by the pussy’-tape niet zou overleven, maar nu zit hij in het Witte Huis, Hij lijkt er geen last van te hebben."

Ook niet nu de #MeToo-beweging is opgekomen?

"Bannon is ervan overtuigd dat die hele #MeToo-beweging is voortgekomen uit woede over hoe Trump die zich uit die affaire heeft weten te redden. Hij denkt dat de beweging niet meer te temmen is en dat zij uiteindelijk aan de deur van het Witte Huis zal komen kloppen."

Maar voorlopig heeft Trump gelijk met zijn opmerking dat hij iemand op Fifth Avenue kan doodschieten zonder dat hij problemen krijgt.

"Voorlopig wel, maar kijk eens wat er gebeurt. Alle instellingen zitten achter hem aan: het ministerie van Justitie, de FBI, de inlichtingendiensten, de media, misschien stiekem ook mensen in de Republikeinse partij. Allemaal zijn ze erop uit hem ten val te brengen. En ik denk dat hen dat ook zal lukken, nog voor het eind van zijn ambtstermijn."