Nieuw agentschap moet verdringing op arbeidsmarkt door goedkopere EU-werknemers halt toeroepen

Deze moet samen met de nationale arbeidsinspecties schijnconstructies in de bouw en de transportsector opsporen en aanpakken. Het nieuwe EU-agentschap krijgt ruim 100 personeelsleden en een budget van circa 50 miljoen euro per jaar.

Europees Commissaris Thyssen (Sociale Zaken) noemt de Arbeidsautoriteit 'de kroon op een goede functionerende Europese arbeidsmarkt'. Afgelopen najaar zei Commissievoorzitter Juncker: 'Het is absurd dat we wel een Europese Bankenautoriteit hebben die toeziet op de regels voor banken maar geen gezamenlijke arbeidsautoriteit voor de interne markt.' Volgens de Commissie werken inmiddels 17 miljoen EU-burgers in een andere lidstaat, twee keer zoveel als tien jaar geleden.

Die arbeidsmigratie stuit in toenemende mate op politieke en sociale weerstand; in de campagne van de Brexiteers was het een hoofdthema. Vorig jaar november schaarden alle Europese regeringsleiders zich achter de 'sociale pijler', twintig uitgangspunten voor een socialer Europa. Behalve boze kiezers vrezen de leiders ook voor boze werkgevers: arbeidsmigratie helpt tegen tekorten op de arbeidsmarkt.

Het recht om elders te werken wordt zeer gewaardeerd door burgers, blijkt uit onderzoek. Waar het volgens Thyssen aan schort is de naleving van de Europese regels om dat vrije verkeer van werknemers in goede banen te leiden: het recht op gelijke beloning bij gelijk werk (onlangs aangescherpt in de nieuwe detacheringsrichtlijn), toegang tot de sociale zekerheid, afspraken over rusttijden voor chauffeurs. Een belangrijke taak van de nieuwe Europese Arbeidsautoriteit is dan ook de handhaving van die regels in alle sectoren.

De autoriteit moet de samenwerking tussen nationale arbeidsinspecties verbeteren. Ze kan zelf geen inspecties uitvoeren, maar wel aanjagen en faciliteren als er vermoedens bestaan dat werkgevers via schijnconstructies de regels ontduiken. Als de nationale instantie onderzoek weigert, moet er uitleg komen.

Het nieuwe Europese agentschap - dat volgend jaar van start moet gaan - maakt ook risicoanalyses van arbeidsmigratie en bemiddelt als nationale inspecties met elkaar overhoop liggen of niet willen samenwerken. Verder helpt de autoriteit bij herstructurering en verplaatsing van bedrijven de gevolgen voor werknemers die hun baan verliezen te verzachten door bestaande EU-fondsen voor herscholing en arbeidsbemiddeling aan te spreken. Ook verstrekt de autoriteit informatie over welke banen in de lidstaten beschikbaar zijn en welke loonschalen daar worden gehanteerd. De Europese ministers van Sociale Zaken bespreken het Commissievoorstel komende donderdag.

Naast de oprichting van het nieuwe agentschap, presenteert de Commissie vandaag een serie aanbevelingen (geen bindende wetgeving) om flexwerkers en zzp'ers toegang te geven tot de sociale stelsels in hun land. Ongeveer 40 procent van de werkenden heeft geen vast contract en daardoor vaak geen recht op zaken als pensioenopbouw en werkloosheidsuitkering.

Ook bepleit de Commissie de invoering van een Europese sociaal nummer voor alle EU-burgers. Daarmee kunnen ze in een ander EU-land snel en soepel aanspraak maken op medische zorg. De huidige Europese zorgkaart is te fraudegevoelig.