Lokale partijen boeken monsterzege in Nederland

Opvallend: van de 164 zegevierende lokale partijen hadden er 23 de naam Gemeentebelangen.

Van de traditionele partijen konden het christendemocratische CDA en de liberale VVD de meeste gemeenten binnenhalen, respectievelijk 66 en 41. GroenLinks zegevierde dan weer in 12 gemeenten, waaronder Utrecht en Nijmegen, en staat ook op winst in Amsterdam. D66 - de grote winnaar van vier jaar geleden - verliest hier vijf of zes zetels en houdt er acht of negen over. 

De gemeenteraadsverkiezingen maken overigens een einde aan een lange reeks verkiezingsoverwinningen van die partij. D66 had het afgelopen decennium alleen maar gewonnen bij zowel landelijke, lokale als Europese verkiezingen. Het verlies bedraagt landelijk zo'n 25 procent.

De ChristenUnie werd 12 keer de grootste en 11 keer won de SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij), terwijl de zege 5 keer ging naar een lijstcombinatie van de twee christelijke partijen. Daarnaast kwam de sociaaldemocratische PvdA 5 keer als grootste uit de stembus. De socialistische SP won 4 gemeenten, het linksliberale D66 werd de grootste in Amersfoort, Leiden en Gouda. Van 10 gemeenten is de uitslag nog niet bekend.

In twee gemeenten haalden partijen woensdag een absolute meerderheid, en kunnen zij in principe dus alleen besturen. De grootste overwinning ging naar het CDA in het Twentse Tubbergen, met 61,2 procent van de stemmen. Dat levert de partij twaalf van de negentien raadszetels op. In het Brabantse Reusel-de Mierden ging 51 procent van de stemmen naar de partij Samenwerking, die daar nu acht van de vijftien raadszetels heeft. 

Een van de meest uitbundige feestjes werd vannacht gevierd bij GroenLinks. De partij van Jesse Klaver sleepte 8,4 procent van de stemmen binnen. Terwijl GroenLinks 3 procentpunt groeit, levert D66 3 procentpunt in: van 12 naar 9. 

De andere coalitiepartijen kunnen opgelucht adem halen. De VVD van Mark Rutte boekt een beetje winst en komt met 13,2 procent bijna langszij bij het CDA, met 13,5 procent weliswaar ietsje kleiner geworden maar op dit moment nog steeds de grootste landelijke partij. De ChristenUnie behoudt de circa 4 procent van de lokale stemmen die de partij vier jaar geleden ook scoorde. 

PvdA (9,9 naar 7,3 procent) en SP (6,4 naar 4,5 procent) lopen klappen op.

Die stemmen zijn dus vooral naar de lokale partijen gegaan. In 2014 scoorden zij nog 27,3 procent van de stemmen, nu 32,4 procent. Ook nieuwkomers PVV en Denk snoepten in een aantal gemeenten zetels af. Partij voor de Dieren groeide in de gemeenten waarvan de stemmen nu geteld zijn van 8 naar 25 zetels.

De definitieve uitslag wordt waarschijnlijk morgenvroeg bekend. Op basis van de nu getelde stemmen wordt de opkomst in geschat op 55,1 procent, meer dan bij de vorige raadsverkiezingen. Toen ging 53,3 procent naar de stembus. 

De partij Leefbaar Rotterdam lijkt de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam met overmacht te hebben gewonnen. De partij staat op elf zetels, met 90 procent van alle stemmen geteld. Leefbaar heeft een ruime voorsprong op de naaste concurrenten. Dat zijn VVD, PvdA, D66 en GroenLinks. Zij halen allemaal vijf zetels.

Nieuwkomer DENK haalt drie zetels. PVV, SP, CDA en NIDA staan op twee zetels. ChristenUnie-SGP, 50PLUS en de Partij voor de Dieren staan op 1 zetel.

Met elf zetels is de VVD met ruime voorsprong de grootste partij in Breda geworden. In vergelijking met de vorige stembusgang wonnen de liberalen drie zetels. D66 en CDA volgen op de tweede stek. Beide partijen hebben zes zetels. CDA is gelijk gebleven. D66 verliest twee zetels.

De VVD en GroenLinks zijn de grootste partijen in Eindhoven geworden met elk zeven zetels. In vergelijking met de vorige gemeenteraadsverkiezingen boekte de VVD een zetel winst. GroenLinks won er drie.

D66 en PvdA haalden allebei zes zetels. De PvdA verloor twee zetels, D66 raakte er een kwijt. DENK komt voor het eerst in de gemeenteraad van Eindhoven met een zetel. 

In de loop van de nacht liet de Nederlandse minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren weten dat het resultaat van het referendum momenteel "too close to call” is: de voor- en tegenstanders liggen te dicht bij elkaar. “Morgen zijn er meer stemmen geteld en kunnen we op basis van deze voorlopige uitslag er meer over zeggen.”

Na het tellen van bijna 20 procent van de stemmen was iets meer dan 46 procent voor de wet en 50 procent tegen, aldus cijfers van de verkiezingsdienst van het persagentschap ANP. De exitpoll van Ipsos/NOS liet een nek-aan-nekrace zien van 48 procent tegen en 49 procent voor. De poll kent een marge van 5 procent.