De man achter 'Narcos' komt met een nieuwe Netflix-serie
Vanaf morgen te zien op Netflix: O Mecanismo, van de Braziliaan José Padilha (50), de man achter Narcos. In deze nieuwe serie legt hij de alomtegenwoordige corruptie in zijn thuisland bloot. Van balpennen tot voetbalstadions, élke overheidsdeal in Brazilië is corrupt.
Kijkers van de grimmige serie Narcos verwachten misschien dat José Padilha, de regisseur, een somberaar is. Integendeel: de Braziliaanse filmer (50) lacht veel en gul, comfortabel onderuitgezakt op een bank in een Berlijns hotel. Morgen verschijnt zijn nieuwe serie O Mecanismo op Netflix, waarin hij zijn thuisland laat zien als een gecorrumpeerde woestenij.
Padilha is het afgelopen decennium uitgegroeid tot de vooraanstaandste cineast van Brazilië. Wij spraken hem in februari op het filmfestival in Berlijn, waar hij precies tien jaar eerder werd bekroond met de Gouden Beer voor zijn gewelddadige en maatschappijkritische actiefilm Tropa de Elite, over de wetteloze strijd tussen drugsbendes en foute agenten in de favela's van Rio de Janeiro. Hij kreeg de status van enfant terrible: een goedprater van fascistisch eigenrecht, volgens de heftigste kritieken. Het vervolg, Tropa de Elite 2, werd in zijn thuisland desondanks de best bezochte Braziliaanse film ooit.
De filmmaker mislukte in Hollywood; zijn remake van Paul Verhoevens RoboCop (2014) stelde teleur, maar hij werd wederom een sensatie als regisseur van Narcos, de Netflixhit over de opkomst en ondergang van Pablo Escobar en de Amerikaanse strijd tegen drugs.
Hoewel hij alleen de eerste twee afleveringen van het eerste seizoen heeft geregisseerd, is Padilha's invloed op Narcos cruciaal. Het is een geijkte methode in het moderne televisiedrama: net als Martin Scorsese de toon en sfeer mocht bepalen van de HBO-serie Boardwalk Empire en David Fincher House of Cards op de rails zette, werd Padilha aangetrokken om zijn stempel op Narcos te drukken. Hierna werkten onbekendere regisseurs in de overige afleveringen in zijn stijl verder. Narcos werd een van de grootste successen van het streamingplatform - al is dat officieel onmeetbaar omdat Netflix geen kijkcijfers overlegt.
Ook Padilha kreeg geen cijfers, zegt de regisseur, maar hij merkte het aan de manier waarop hij daags na de première werd begroet. Padilha: "Opeens was het in plaats van 'hi José' een heel joviaal 'heeeeey'. Ik zat een paar weken na de première in een bar in Engeland en werd herkend. Ik, een Braziliaanse regisseur in een willekeurige Engelse pub. Ook daar was Narcos aangeslagen. Ach, je weet het wel wanneer je serie een hit is, toch?"
Was u verrast door de populariteit van Narcos?
"Absoluut. We hadden een groot Spaanstalig publiek verwacht, maar een tweetalige serie die wereldwijd wordt bekeken, dat is hoogst ongewoon. Het begon voor mij als een klein, persoonlijk project, waarvoor ik mijn vaste mensen om mij heen verzamelde. De hoofdrolspeler van Tropa de Elite bijvoorbeeld, Wagner Moura, gaf ik de rol van Escobar."
Gaf het succes van Narcos u meer vrijheid bij het maken van O Mecanismo?
"Ja, maar die vrijheid kreeg ik niet vanzelfsprekend. Ik stel me zo voor dat het nogal irritant is om met mij te werken. Ik sta voor mijn ideeën. Op de set van Narcos wilde ik alles op locatie filmen, in Medellín, in Bogota, maar de producenten wilden zo veel mogelijk in de studio blijven. Ik wilde dat zeker de helft van de serie in het Spaans werd gesproken, zij wilden meer Engels. Ik won al die gevechten, maar pas toen de show een succes was, werden mijn ideeën geaccepteerd door álle producenten van de serie.
"Bij O Mecanismo was het vertrouwen er vanaf het begin. Ik filmde ditmaal in Brazilië, niet in Colombia. En ik ken Brazilië op mijn duimpje, dat weet Netflix ook. Het model van Netflix gaat sowieso uit van meer vrijheid voor de makers, daar kon ik nu van profiteren. Het verschil met de gevestigde filmstudio's is enorm."
Het model van Netflix gaat sowieso uit van meer vrijheid voor de makers, daar kon ik nu van profiteren. Het verschil met de gevestigde filmstudio's is enorm
In O Mecanismo richt José Padilha zich op het grootschalige corruptieschandaal dat de afgelopen jaren dankzij Operação Lava Jato (Operatie Autowasserij) aan het licht kwam. In de eerste afleveringen doen twee rechercheurs onderzoek naar een witteboordencrimineel, die betrokken is bij witwaspraktijken rond het staatsoliebedrijf Petrobras. Deze personages zijn fictief, maar het verhaal over de ondoorzichtige geldstromen van Petrobras naar campagnes van politici, onder wie de voormalige president Lula, is echt. Padilha baseerde zijn achtdelige serie onder meer op het boek Lava Jato van de Braziliaanse onderzoeksjournalist Vladimir Netto. Lula zou steekpenningen hebben ontvangen om een bouwbedrijf aan grote en lucratieve klussen bij Petrobras te helpen.
Padilha schetst in zijn serie een wereld van achterkamertjes, schimmige contracten en foute politici, van beveiligingscamera's, papierversnipperaars en detectivewerk. Uit de hand gefilmd, in de geest van Narcos en die van de groezelige Amerikaanse spionagefilms uit de jaren zeventig.
Het uitgangspunt van O Mecanismo is, volgens Padilha, dat de Braziliaanse democratie is 'gekaapt' door 'een mechanisme van corruptie' sinds de militaire junta in 1985 plaatsmaakte voor democratie. Vraag hem om uitleg, en hij raakt al pratend zelf ook verstrikt in de onontwarbare kluwen van private bedrijven, overheidsbedrijven en politici die door smeergeld, witwaspraktijken en leugens bij elkaar wordt gehouden. Stellig: "Ik durf te zeggen dat elk contract dat ooit is gesloten tussen de Braziliaanse overheid en een privaat bedrijf door enige vorm van corruptie tot stand is gekomen. Een contract om tien balpennen naar een stadje in het binnenland te sturen? Corrupt! Om maar te zwijgen over de bouwcontracten voor stadions voor het WK voetbal in 2014."
Is dit mechanisme te doorbreken?
"Linkse politici beschouwen het schandaal als een rechtse coup. Waarop rechts roept dat Brazilië beschermd moet worden tegen linkse politici, voor ze het land in een tweede Venezuela veranderen. Maar links en rechts hebben het hier beide bij het verkeerde eind. Het frustrerende is dat journalisten zich voor de gek laten houden door ideologie. Maar het mechanisme kent geen ideologie. Het maakt niet uit of linkse of rechtse politici aan de macht zijn: het systéém is corrupt."
Hoe wordt u als filmmaker beïnvloed door het systeem dat u beschrijft?
"Het was onmogelijk O Mecanismo met Braziliaans geld te maken. Hoe je het ook wendt of keert: Braziliaans geld zou de serie partijdig maken. Het was voor mij perfect dat Netflix, een buitenlands bedrijf, de financiering op zich nam."
Filmde u wel in Brazilië?
"Ja, geen probleem. Filmen is filmen."
Ik kan mij niet voorstellen dat het zo makkelijk ging, als de corruptie zo wijdverspreid is.
"Nou... De voormalige gouverneur van Rio (Sérgio Cabral Filho, red.) zit de rest van zijn leven in de gevangenis omdat hij miljarden achterover heeft gedrukt. De vicegouverneur wordt op dit moment vervolgd. De mensen die mij zouden kunnen dwarsbomen hebben grotere problemen dan mijn tv-serie. Zelfs de huidige president Michel Temer zie ik ooit in de gevangenis belanden."
'De mensen die mij zouden kunnen dwarsbomen hebben grotere problemen dan mijn tv-serie'
Kan O Mecanismo bijdragen aan het corruptiedebat?
"De serie is nog niet te zien, ik vind het moeilijk daar nu al iets over te zeggen, maar ik schrijf maandelijks stukken voor een grote krant, over de onderwerpen waarover ik jou nu vertel. Die trekken aandacht en worden besproken op sociale media. Ik draag mijn steentje bij."
U maakte RoboCop binnen het studiosysteem. Dat moet voor iemand als u geen prettige ervaring zijn geweest. Mag u hier nu vrij over praten?
"Niemand vertelt me wat ik moet zeggen." Korte stilte. "Een enórme strijd heb ik gevoerd, voor RoboCop. Ik wilde niet Paul Verhoeven nadoen, maar een José Padilha-film maken: een film over de mechaniek van oorlog, in een toekomst waarin niet soldaten maar robots het slagveld bepalen. Maar ik heb nooit de film kunnen maken die ik voor ogen had. Dat komt doordat grote filmstudio's per film grote winsten moeten behalen om hun investeringen terug te verdienen. De studiobazen willen en kunnen zich daarom overal mee bemoeien. Het voelde alsof ze voortdurend bang waren voor wat ik maakte."
Wat hebt u van die ervaring geleerd?
"In het vervolg denk ik eerst tien keer na voor ik nog eens zo'n enorm project aanneem, want kleine projecten bieden altijd meer vrijheid.
"Hoe dan ook, bij Netflix bestaat dit probleem niet. Het geld wordt niet verdiend met individuele films of series, maar met de inkomsten van abonnees. Het bedrijf durft risico te nemen. Hun verdienmodel is: we produceren een gigantische hoeveelheid films en series en een handjevol daarvan moet uitgroeien tot hit. Het is geen ramp als je film of serie mislukt."
O Mecanismo is vanaf morgen te zien op Netflix.