Direct naar artikelinhoud
Vervanging F-16's

Carl Devos over gelekte nota F-35's: "Zwak dat sp.a dit gebruikt om iets te bewijzen"

Een F-35 van Lockheed Martin.Beeld REUTERS

Voor sp.a bewijst een kabinetsnota uit 2015 dat de keuze voor de F-35 toen al gemaakt was. Experts minimaliseren het belang van dit laatste gelekte document, al waarschuwen ze defensieminister Steven Vandeput (N-VA) wel dat hij steeds wankeler op zijn stoel zit.

Uit deze nota van 2015, die diende als voorbereiding voor het toekomstplan van het leger, zou een voorkeur blijken voor de F-35. Het Amerikaanse Lockheed Martin dingt met dat toestel mee naar het contract voor de opvolgers van de Belgische F-16's.

In het document van 32 pagina's, dat de VRT en De Standaard uitbrachten, verkiest het kabinet 'een gevechtsvliegtuig van de vijfde generatie'. Zo een toestel kan nucleaire bommen bij de vijand droppen en blijft onzichtbaar op de radar. Slechts één toestel voldoet op dit moment aan die vereisten: de F-35. Voor de Vlaamse socialisten betekent dit document dat de hele aankoopprocedure opgezet spel is, en er jaren geleden al gekozen werd voor deze vervanger uit de VS. 

'Ik vrees dat sp.a overdrijft met deze nota. Dit document betekent niet veel'
Carl Devos, Politicoloog UGent

Vandeput doet het document echter af als een spooknota. Hij wil er zichzelf niet eens tegen verdedigen. Politicoloog Carl Devos (UGent) treedt de Vlaams-nationalist bij: "Ik vrees dat sp.a overdrijft met deze nota. Dit document betekent niet veel", zegt hij. Op alle kabinetten worden bij een belangrijke beslissing verschillende nota's gemaakt door verschillende medewerkers. Devos: "Het is een beetje zwak dat sp.a nu één van die werknota's naar buiten brengt en daar van alles mee probeert te bewijzen." Ook professor Sven Biscop van het Egmont Instituut meent dat dit 'de oppositie eerder dreigt te ondermijnen dan te verstevigen'.

Wat écht telt, is het toekomstplan van het leger (officiële benaming: De Strategische Visie), het lastenboek en de aankoopprocedure voor de nieuwe straaljagers. Daarin schemert de voorkeur voor één bepaald toestel niet door. Niet alleen de vliegkunsten van het toestel spelen daarin mee, ook de prijs, de samenwerking met de partnerlanden en de economische compensaties. Tellen de vliegkunsten voor 21 procent mee, dan weegt de prijs nog zwaarder door (voor 33 procent). Het beste toestel, zo blijkt uit het lastenboek, zal dus niet automatisch als de beste uit de procedure komen. "Het is overigens niet zo vreemd dat de luchtmacht graag een toestel wil dat state of the art is," zegt Devos. "Wil niet iedereen op zijn werk over het beste materiaal beschikken?"

'Vandeput klonk als opgejaagd wild'

Deze nota mag dan licht wegen, hij brengt Vandeput wel (opnieuw) in een lastig parket. "Het gaat een stap te ver om hier harde conclusies aan te verbinden," zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent), "Maar in de perceptie geeft dit Vandeput wel een nieuw duwtje richting de uitgang."

Vandeput reageerde 's ochtends op Radio 1 al met onversneden woede op dit nieuwe lek. Niet verwonderlijk, want tot nu toe kon hij denken dat de mollen in het leger zaten of in het buitenland. Nu blijkt echter dat er ook gelekt kan zijn vanuit zijn kabinet. "Dat verklaart zijn toegenomen nervositeit," meent Devos. "Hij klonk echt als opgejaagd wild."

Had Vandeput niet beter de eer aan zichzelf gehouden? Had hij niet beter na het eerste lek, begin vorige week, ontslag genomen? "Ik denk het wel," zegt Bouteca. "Bij het eerste lek had de minister moeten zeggen: met deze generaals en kolonels kan ik niet werken, ik vertrek." Vorige ministers die ontslag hebben genomen –denk aan Johan Vande Lanotte of Stefaan De Clerck – zijn daar vrij goed uitgekomen. "Hun geloofwaardigheid is na hun ontslag eerder gegroeid," zegt Bouteca nog. "N-VA houdt haar mensen altijd de hand boven het hoofd. In het verleden heeft die tactiek goed gewerkt. Nu niet."

Defensieminister Steven Vandeput (N-VA).Beeld Photo News

Waarschijnlijk liggen de ambities van Vandeput elders, en maakt het hem daarom niet eens veel uit hoe beschadigd hij uit dit F-16-vervolgverhaal komt. Afgelopen weekend kondigde hij al aan dat hij geen tweede termijn als defensieminister beoogt. "Eigenlijk is hij bezig met een lange vooropzeg," zegt Devos. "Hij moet gewoon volhouden tot oktober, en dan maar hopen dat hij na de gemeenteraadsverkiezingen burgemeester van Hasselt wordt."