'Golden Dawn Girls': unieke en ontluisterende inkijk bij Gouden Dageraad

Gouden Dageraad is een partij waarbij zonder schroom de Hiltergroet wordt gebracht. "Onze handen zijn tenminste proper", zegt leider Nikolaos Michaloliakos. Het is een partij waar de zware jongens op een persconferentie de journalisten hard aanpakken, als die niet rechtstaan voor de leider om hun respect te betuigen.  Het is een partij waarbij afgevaardigden in een televisiedebat hun (vrouwelijke) tegenstander vol in het gezicht slaan als de argumenten hen niet aan staan. En het is een ook partij die na de economische crisis, die Griekenland zwaar trof, de derde partij van het land werd. 

De Noorse documentairemaker Håvard Bustnes volgt de beweging op een interessant moment. De top van de partij belandt in de gevangenis nadat een antifascistische rapper vermoord wordt door een lid van Gouden Dageraad en wordt ervan beticht een criminele organisatie te zijn. Op dat moment komen drie vrouwen in beeld: een dochter (Ourania), een vrouw (Jenny) en een moeder (Dafni). Jarenlang leefden ze in de schaduw, maar nu de partij onthoofd is, nemen ze het heft in eigen handen. Ze sturen de partij aan, houden speeches en trekken van dorp naar dorp om campagne te voeren voor de verkiezingen van 2015. 

Doodgewone mensen met liefhebbende families

Dafni, de moeder van een belangrijk kamerlid, blijkt een aanhanger van allerhande complottheorieën en ziet toenmalig president Obama als een handpop van 'de joden'. Jenny, de vrouw van de agressieveling op de persconferentie, speelt het slimmer en weet de menigte te begeesteren op partijconferenties. Zij is trouwens diegene die documentairemaker Bustnes op sleeptouw neemt, in de hoop dat kijkers zullen begrijpen dat de Gouden Dageraad uit doodgewone mensen met liefhebbende families bestaat. 

Gaandeweg wordt dochter Ourania de spil van het verhaal. Ze houdt van Disney-films, bordspelen, honden en katten. Zij is het enige kind van Michaloliakos, die trouwens consequent 'leider' genoemd wordt en neemt de facto zijn rol over. Vol overtuiging hitst ze de achterban op in onlinefilmpjes. Over politieke tegenstanders: "We zullen hun bloed met een rietje opdrinken."

De premisse van Golden Dawn Girls is enigszins bevreemdend: Bustnes lijkt er op te hopen dat de vrouwen, nu de mannen in voorhechtenis zijn, zich zullen bezinnen over de partij en de kwalijke ideologie die ze aanhangen. De documentairemaker, die in een voice-over regelmatig zijn twijfels uit, is oprecht teleurgesteld als Ourania geen afstand neemt van haar vader en de ideeën die hij aanhangt.  Alsof vrouwen – die trouwens meteen weer naar het achterplan verdwijnen als de mannen worden vrijgelaten en de heldenrol op zich nemen – niet oprecht fascistoïde overtuigingen kunnen koesteren of racistische gewelddaden kunnen vergoelijken. Alsof per definitie in hen een kiem van goedheid of redelijkheid schuilt die bij hun mannen ontbreekt. Dat idee wordt bij deze alvast ontkracht. 

Hoe het ook zij, Bustnes heeft lijf en leden geriskeerd voor deze documentaire: een extreem-rechtse organisatie volgen met kritische vragen is immers niet zonder risico. En Golden Dawn Girls biedt een unieke en erg ontluisterende inkijk in de partij. Geniaal zijn de fragmenten waarop de camera laat loopt en de vrouwen denken dat de opname nog moet beginnen. Het is op zulke momenten dat de contradicties, versprekingen en onderhandelingen de maskers doen afvallen. 

Golden Dawn Girls speelt op  29/3 op het Docville festival. Meer info vindt u hier.