Het Atomium wordt 60! Negen bollen, negen verhalen

FILM. 'King of the Belgians' (2016)

Peter Van den Begin speelt de Belgische koning Nicolaas III, een harkerige schlemiel die zich gevangen voelt in zijn protocollaire kooitje. Tijdens een staatsbezoek aan Turkije, waar Mini-Europa een nieuwe thuis vindt, moet hij er het mini-Atomium overhandigen. En uitgerekend op dat moment hoort hij dat Wallonië zich van de rest van het land heeft afgesplitst. Dat deze mockumentary (en hommage aan het Belgische surrealisme) ook opent met een shot van het Atomium had vóór 2016 trouwens een flinke duit gekost. Tot dan stonden er auteursrechtelijke beperkingen op het gebruik van het icoon.

BOEK. Jonathan Coe – 'Expo 58' (2013)

Deze satirische spionageroman speelt zich af in het Britse paviljoen op de Wereldtentoonstelling. Coe contrasteert het nuffige, zelfgenoegzame Engeland met het vooruitstrevende Europa, waarbij het Atomium als vlaggenschip geldt. Coe is oprecht gefascineerd door de stalen constructie: "Veel Belgen schamen zich ervoor, of beschouwen het als een kitscherige grap. Het is ook buitensporig, maar het drukt net zo goed geloof in technologie en wetenschap uit. En het oogt nog altijd futuristisch, al is het tegelijk zo ontzettend, tja, 1958."

MUZIEK. Tjens Couter – 'Let It Blow' (1979) & Hooverphonic – 'Blue Wonder Power Milk' (1998)

In de VS kreeg Arno een openbaring, en een visioen van het Atomium, dat de hoes van zijn single 'Let It Blow' siert. De cover staat symbool voor een muzikale ontbolstering: Arno wilde de Amerikaanse bluesveteranen niet imiteren, maar zingen zoals hij geboren en gebekt is. "Noem het gerust een vorm van gezond patriottisme", zei hij in het vinylboek Belgium: The Vinyl Frontier. "Ik wilde de belgitude uitdragen." En wat is Belgischer dan een surrealistische monoliet? De gangen van het Atomium vonden twintig jaar later overigens ook nog hun weg naar de hoes van Hooverphonics Blue Wonder Power Milk.

VIDEO. Hooverphonic, blackwave. & Front 242

Hooverphonic nam in 2008 haar clip van 'Expedition Impossible' op in dezelfde buizengangen die de hoes van Blue Wonder hadden getekend. "Het Atomium en Expo 58, dat is een wereld waarin ik me meest thuis voel", zegt Alex Callier. Ook in de video van 'Swangin' verdwaal je met het Antwerpse hiphopduo blackwave. in de claustrofobische roltraptunnels van het Atomium, en voor 'Headhunter' van Front 242 maakte Anton Corbijn een videoclip in korrelig zwart-wit, met een glansrol voor het Atomium.

STRIP. 'Sourire 58' (2018)

Voor de zestigste verjaardag van het Atomium bedachten Patrick Weber en Baudouin Deville het stripalbum Sourire 58, of Glimlach 58. De negen bollen spelen een prominente rol in het verhaal. "Het Atomium is een volwaardig personage dat een extra schaduw werpt op ons thrillerverhaal", zegt Deville in La Dernière Heure. Met Atomium 58 maakte Deville trouwens eerder al een strip in Blake & Mortimer-stijl, over gevluchte naziofficieren die het Derde Rijk willen herstellen. Eerste doelwit is het Atomium op de Wereldtentoonstelling.

MUZIEK. Karl Bartos – 'Atomium' (2013)

Op zijn soloplaat Off the Record (2013) bracht Karl Bartos van Kraftwerk een door vlammende synths en robotstem gedirigeerd eerbetoon aan een gebouw dat volgens hem "een droom van technologie en vooruitgang belichaamt". In De Morgen zei hij daar voorts nog over: "Als je onder her Atomium staat, ziet het er écht adembenemend uit. Ik voelde me kleiner dan een mier." De song werd opgevat als een soort audiogids, en begint dan ook met het kurkdroge weetje: "The Atomium, representing an iron crystal magnified 165 billion times." Kraftwerk deed zijn huiswerk.

BOEK. Koen Peeters – 'Conversaties met K.' (1988)

De eigenzinnige esthetiek van België (en die van Brussel in het bijzonder) hebben de Vlaamse schrijver Koen Peeters altijd gefascineerd. Vooral zijn vroege werk ademt belgitude. In zijn debuutroman Conversaties met K. leidt de protagonist een hooggeplaatste langs typische Belgische trekpleisters als het Atomium. Peeters is zelf trouwens ook behoorlijk smoor op het monument. In De Morgen lauwerde hij het Atomium tien jaar later met "O monoliet in de Brusselse avondlucht, o godheid van mijn geboorte, gesternte van de jaren 50".

TV. 'Honderd hete vragen' (2009)

Zelfs als zestigjarige dame met gigantische rondingen en bepaald wat overgewicht, behoudt het Atomium haar sexappeal. Tijdens het erotische programma Honderd hete vragen op 2BE was ooit in close-up te zien hoe een figurant het Atomium innig swaffelt. 'Swaffelen' was een paar maanden eerder verkozen tot het Woord van 2008 en betekent zoveel als: een troosteloze seksuele handeling, waarbij de man zijn pielemans doelbewust tegen een voorwerp laat tikken om opgewonden te raken. Openbare zedenschennis, in dit geval. Productiehuis Eyeworks kreeg trouwens nog meer tegenwind door het Atomium in het programma zonder toestemming in beeld te brengen.

KUNST. Ever Meulen (2008)

Het Atomium, auto's en een kleurenpalet uit de fifties vonden wel vaker hun weg naar het surrealistische universum van Ever Meulen. Al sinds zijn twaalfde was de legendarische illustrator weg van Expo 58. "Het Atomium was het spectaculairste element van die Wereldtentoonstelling: opvallend origineel voor die tijd. Ik blijf het indrukwekkend vinden. Ik ging er een tijd geleden weer heen, op een heldere dag toen de lucht heel blauw was. Geweldig om daar te zijn, en ik geloof echt dat mijn zeefdruk heeft geabsorbeerd wat ik op die momenten voelde. Ik ben blij dat het Atomium bestaat, dat het in onze tuin staat, hier in Brussel."

De FiftyFifty Session van JUICY en Nathy Peluso wordt vanavond live gestreamd op de Facebook-pagina's van respectievelijk De Morgen en De Morgen Cult. atomium.be.