Beroemd zelfportret van Rubens is gerestaureerd en hangt weer in Antwerpen

© BELGA

Het beroemde zelfportret van Pieter-Paul Rubens is gerestaureerd en hangt weer te pronken in het Antwerpse Rubenshuis. De originele verflaag werd blootgelegd en het paneel gaf tijdens de restauratie tal van geheimen prijs, zo bleek maandag tijdens de voorstelling van het gerestaureerde werk.

adm

“Na veertien maanden is de meester weer thuis”, zei Ben van Beneden, de directeur van het Rubenshuis, maandag tijdens de voorstelling van het gerestaureerde werk. “Het is verrassend dat de restauratie nooit eerder gebeurde, want al van in 1972, toen we het werk aankochten, wisten we dat er problemen waren met de drager, en dat het oorspronkelijke portret talloze keren werd overschilderd.”

Het zelfportret van Rubens vertrok in januari 2017 naar het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium in Brussel. Het kunstwerk werd daar onderworpen aan grondig natuurwetenschappelijk onderzoek, zoals infraroodfotografie en -reflectografie, uv-fluorentie en analytische technieken. Dit multidisciplinair onderzoek toont de complexe materiële geschiedenis die verband houdt met de verschillende keren waarop het schilderij van eigenaar veranderde.

Vier lagen vernis

“Opvallend was onder meer de blinkende laag vernis, die het kunstwerk niet ten goede kwam. We hebben zo minstens vier lagen ontdekt”, zegt restauratrice Marie-Annelle Mouffe. “Uit het onderzoek bleek dat 75 procent van het originele schilderij werd overschilderd, en dat talrijke accentueringen werden aangebracht. Naast de originele verflaag vonden we tot tien extra lagen.” Ook bleek dat het schilderij verschillende keren van formaat veranderde. Voor 1956 is het paneel vergroot, en het portret is zelfs ooit ovaal geweest.

Nu het portret weer thuis is, oogt het opmerkelijk fris en toont het details die lang onzichtbaar waren, zoals de rode lippen en blozende wangen van Rubens.

Uitzonderlijk belangrijk

Van Beneden benadrukt maandag nog hoe bijzonder het kunstwerk is. “Er zijn slechts vier zelfportretten bewaard van Rubens, en een handjevol portretten waar ook andere personen opstaan”, zegt hij. “Hij stelde zich nooit voor als schilder, maar als een heer van stand. Hij wilde op die manier gezien worden, en dat beeld komt overeen met de contemporaine beschrijvingen van Rubens.” Het zelfportret in kwestie werd waarschijnlijk gemaakt voor het Rubenshuis, de voormalige stadsresidentie van Rubens, en werd waarschijnlijk gebruikt als model voor andere portretten.

Volgens Antwerps schepen van Cultuur Caroline Bastiaens komt de terugkeer van het schilderij op een ideaal moment, aangezien in de stad op 1 juni het stadsfestival “Antwerpen Barok 2018, Rubens inspireert” aftrapt.

Zaterdag organiseert de stad alvast een groot volksfeest om de terugkeer van het schilderij te vieren. Het Rubenshuis is die dag gratis toegankelijk en is uitzonderlijk open tot 20.00 uur.

Vlaams minister van Toerisme Ben Weyts wees er maandag nog op dat Toerisme Vlaanderen van 2018 tot 2020 extra aandacht schenkt aan de Vlaamse meesters, niet alleen schilders, maar het Vlaams vakmanschap in het algemeen. In 2018 ligt de focus op Rubens en Antwerpen, in 2019 op Pieter Breughel en Brussel en Vlaams-Brabant, en in 2020 op Jan Van Eyck en Gent. “Toerisme Vlaanderen investeert 6 miljoen euro in de projecten rond Rubens, en 26,5 miljoen euro in totaal”, aldus Weyts, die ook 150 Vlaamse meesters naar huis wil laten terugkeren. “Met de drie jaar rond de Vlaamse meesters hopen we 3 miljoen toeristen aan te trekken.”

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer

Meest Gelezen