Knap staaltje evolutie: hoe deze onderwatervissers langzaam maar zeker transformeren in ‘aquamensen’
Maak kennis met de Bajau, een volk dat leeft op de Zuidoost-Aziatische zeeën. Op en in het water. Uit onderzoek blijkt dat de milt van deze 'zeenomaden' tot wel anderhalf keer zo groot is als die van naburige volkeren. Handig bij hun vele duiken, want de milt geeft extra zuurstof in het bloed. Nog opvallender: die grotere milt kregen ze niet door oefening. Hun genen zijn veranderd. Een boeiend staaltje evolutie.
De Bajau wonen ofwel op boten of in hutten op palen op ondiepe riffen. In vloten migreren ze met volledige clans van de ene naar de andere plaats op het water. Bijna 60 procent van hun dagen spenderen ze in de zee, op zoek naar eten. Hun dieet bestaat vrijwel volledig uit vis en schaaldieren. De duikcapaciteiten van deze zeenomaden zijn wonderbaarlijk. Ze kunnen tot 70 meter diep duiken en houden het tot wel 13 minuten lang vol onder water, gewapend met enkel een houten duikbril en een speer. Al minstens 1.000 jaar lang leven de Bajau op die manier. Nu blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat hun lichaam zich al even wonderbaarlijk heeft aangepast aan hun levensstijl. De Bajau zijn minder mens en meer zeewezen geworden. Het geleidelijke evolutieproces van Darwin door natuurlijke selectie? Het gaat nog steeds verder.
De wetenschappers onderzochten via een speekseldonatie het DNA van 59 Bajau en analyseerden ook hun milten ultrasonisch. Ook 34 leden van de Saluan, een volk van echte ‘landrotten’, maar nauw verwante buren van de Bajau, werden als controlegroep onderzocht. Uit de miltscans blijkt dat die van de Bajau maar liefst anderhalf tot twee keer groter zijn dan die van de Saluan. Zo’n grotere milt is bijzonder interessant voor de onderwatervissers, want het zorgt voor meer zuurstof in het bloed. Bovendien was er geen verband met of een lid een productieve duiker was binnen de groep of in vergelijking meer tijd op een boot doorbracht. Bewijs dat de evolutie bij de hele bevolkingsgroep is ingeslepen en niet een gevolg is van veel oefenen tijdens één mensenleven.
Als deze mensen nog miljoenen jaren zo zouden leven, worden ze op termijn misschien wel een soort dolfijnen of walvissen.
De DNA-analyse vertelt een gelijkaardig verhaal: de onderzoekers ontdekten mutaties in de genen van de Bajau. Zo is er een mutatie in een genoom dat de activiteit van een gen betrokken bij de bloedcirculatie regelt, zodat bloed naar zuurstofhongerige vitale organen kan vloeien. Daarnaast is er een mutatie in een gen verantwoordelijk voor de productie van koolzuuranhydrase, een enzym dat de opbouw van koolstofdioxide in de bloedbaan vertraagt, een fenomeen dat wordt geassocieerd met extreem duiken. De veranderingen in de genen konden daarenboven gelinkt worden aan spiersamentrekkingen rond de milt. Alles samen argumenteren de wetenschappers dat de noodzaak van de Bajau om aan voedsel te geraken via duiken heeft geleid tot de evolutie.
“Als deze mensen nog miljoenen jaren zo zouden leven, worden ze op termijn misschien wel een soort dolfijnen of walvissen”, klinkt het bij Mihai Netea van het Radboud UMC, die de lab-analyses leidde. “Walvissen waren ook ooit een soort koeien die evolueerden tot zeewezens.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
BioNTech hoopt eerste kankermedicijn te lanceren in 2026
-
Livios
Zonnepanelen en thuisbatterij met stekker straks ook in België toegelaten? “Lagere kosten, maar ze leveren minder op”
Kleine thuisbatterijen en zonnepanelen met een stopcontactstekker: ze bestaan, maar of je ze in België ook mag gebruiken, is niet duidelijk. Synergrid, de Belgische netbeheerderskoepel, wil daar verandering in brengen, omdat de vraag vanuit de markt zou toenemen. Maar is dat echt zo? Zijn de toestellen veilig en voordelig? En kun je ze in elke woning gebruiken? Bouwsite Livios vroeg het aan energie-expert Dirk Van Evercooren. -
Raadsel opgelost: vreemde mini-mummie is dan toch geen alien
De herkomst van een raadselachtige mini-mummie uit Chili, die door velen als een buitenaards wezentje werd gezien, is bekend. Het piepkleine, slechts 15 centimeter lange gemummificeerde skelet met vreemd uitgerekte schedel en grote oogkassen is menselijk, vrouwelijk om precies te zijn. Dat staat vast na vijf jaar intensief DNA-onderzoek en vergelijking met het genoom van chimpansee en resusaap. -
-
wetenschap
Primeur: uitgerekend vinken van Darwin demonstreren hoe snel een nieuwe soort kan ontstaan
-
Genezingspercentage tuberculose in België is stuk lager dan wereldwijde gemiddelde
In België geneest gemiddeld 78 procent van de patiënten van tuberculose, een opvallend lager percentage dan het wereldwijde gemiddelde van 87 procent. Damiaanactie roept op tot een beter gecoördineerd tuberculosebeleid in ons land. -
HLN Shop
SOS onkruid: hoe pak je het snel en eenvoudig aan? Met deze vijf toestellen is je tuin klaar voor de lente
Om van je buitenruimte opnieuw een paradijselijke place to be te maken, steek je best zo snel mogelijk de handen uit de mouwen. Dit hoeft evenwel niet het einde van je ontspannen weekendjes in te luiden: met het juiste gereedschap zie je meteen resultaat, zónder je uit de naad te moeten werken. HLN Shop stipt een handvol hulpmiddelen aan waarmee het onderhoud van je hof kinderspel wordt. -
HLN Shop
Smakelijk eten voor een (h)eerlijke prijs: deze vier scherp geprijsde kookboeken tik je nu op de kop
-
Wetenschappers vinden fossiel van miljoenen jaren oude dolfijn
-
Nieuwe reuzenslang die ontdekt werd door Nederlandse bioloog is dood: vermoedelijk doodgeschoten
De bijzondere groene anaconda die de Nederlandse wetenschapper Freek Vonk samen met veertien internationale collega's in februari heeft ontdekt, is overleden. De gigantische slang, die wel 8 meter lang en 200 kilo zwaar kan worden, werd dood aangetroffen in de rivier. “Ik heb van diverse kanten gehoord dat ze is doodgeschoten”, treurt de bioloog. -
PREMIUM
Van IVF tot ‘verbeterd’ embryo: hoe maakbaar zijn onze kinderen?
De wetenschap loopt altijd voor op de maatschappelijke realiteit. Ook op het vlak van zwangerschap en de maakbaarheid van baby’s is dat zo. Kunstmatige inseminatie en IVF zorgen in ons land voor zo’n 8.400 zwangerschappen per jaar, maar anno 2018 zijn ook zaad- en eiceldonatie, baarmoedertransplantatie of selectie en verbetering van embryo’s niet ongewoon. Wat de toekomst ons brengt? De designerbaby is niet meer zo veraf. -
WEERBERICHT. Kletsnat weekeinde op komst, maar maandag klaart het op
23 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerFatima Dirkx
Joris Vanderaert
Davy Van Laecke
ANN LIMBOS
Francinne Declerque