Zoveel impact heeft een slechte baas op uw welzijn
Hoe slechter de chef, hoe meer stress en demotivatie, hoe meer ziekteverzuim en verloop. Dat blijkt uit een grootschalige werkbaarheidsmeting van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Is een goede baas de sleutel tot werkbaar(der) werk en dus ook tot met z'n allen langer werken?
1. Hoe doet de Vlaamse chef het?
Al bij al best goed. Liefst 85,7 procent van de werknemers vindt dat zijn directe baas goed coacht. Dat bewijst de driejaarlijkse Vlaamse Werkbaarheidsmonitor, een bevraging bij 12.000 werknemers, van de SERV, het overlegorgaan van Vlaamse werkgevers en werknemers.
Dat cijfer is vergelijkbaar met 2013, toen 85,6 procent tevreden was, maar duidelijk beter dan in de eerste studie in 2004. Toen vond 83,9 procent van de werknemers dat zijn chef voldoende coachte en ondersteunde.
Het aandeel mensen dat ontevreden is over zijn rechtstreekse baas, is dus doorheen de jaren gedaald tot 14,3 procent. Van die groep hebben er ook almaar minder een ronduit slechte relatie met hun baas: 5 procent in 2016, in 2004 was dat nog 6,1 procent.
Vrouwen zijn doorgaans iets meer tevreden dan mannen en jongere werknemers iets meer dan oudere. Er is nauwelijks een verschil in de beoordeling van cheffen in kleine bedrijven en in grote firma's. En in de financiële sector en in de zakelijke dienstverlening zijn werknemers het meest lovend over hun oversten, in de transport- en post- en telecomsector snijdt de ontevredenheid het diepst.
Bij werknemers met een slechte baas spreekt amper 17,7 procent nog van een werkbare job
2. Hoe werkbaar maakt uw baas uw job?
Iets meer dan de helft van de werknemers (56,6%) met een chef die goed coacht, zegt onomwonden dat hij werkbaar werk heeft. Dat aandeel daalt schrikbarend bij een slechte baas: amper 17,7 procent spreekt daar nog van een werkbare job.
Hoe slechter de ondersteuning van de chef, hoe meer knelpunten de werknemers ook aanduiden om een job werkbaar te maken. Bij goede coaching spreekt maar 5,3 procent van de werknemers van drie knelpunten, bij slechte ondersteuning loopt dat op tot bijna een derde van de medewerkers.
3. Waar liggen de grootste klachten?
Een slecht functionerende chef is een belangrijke bron van stress. Twee derde van de werknemers met een baas die te weinig steun geeft, klagen over stress. Van die twee derde vertoont de helft zelfs heuse burn-outsymptomen. Bij een goede baas zijn er bij nog geen derde van de werknemers stressklachten en amper bij 1 op de 10 burn-outsymptomen.
Hoe minder leidinggevenden coachen, des te minder gemotiveerd hun werknemers zijn, zo toont de enquête ook aan. Bij een slechte chef heeft bijna de helft van de werknemers motivatieproblemen en meer dan een vierde is zelfs zwaar gedemotiveerd. Dat is respectievelijk drie keer en vijf keer meer dan bij een chef die goede ondersteuning geeft.
Ruim 4 op de 10 werknemers met een slecht coachende baas zeggen dat ze te weinig kansen krijgen om bij te leren. Dat is drie keer meer dan bij chef die het wel goed doet. En het evenwicht tussen werk en privéleven raakt drie keer makkelijker verstoord bij werknemers met een overste die te weinig steun biedt.
Mensen met een slechte baas zijn dubbel zo vaak frequent en/of langdurig ziek.
4. Een slechte chef? Dit zijn de gevolgen:
Die klachten van werknemers met cheffen die slecht coachen hebben natuurlijk ook concrete gevolgen, zo wijst de SERV-studie uit. Zo zijn die mensen dubbel zo vaak frequent (drie keer of meer per jaar) én dubbel zo vaak langdurig (meer dan 20 dagen) ziek.
"Mensen verlaten niet hun bedrijf, ze verlaten hun manager", zo luidt een intussen wat oudbakken mantra in HR-kringen. Maar dit onderzoek wijst uit dat die stelling nog altijd opgaat. 28,7 procent van de werknemers die ontevreden zijn over hun baas zoekt actief naar ander werk. Bij de werknemers die wel goed geleid worden, ligt dat aandeel op 7,2 procent.
En ook als we mensen langer aan het werk willen houden, moeten we slecht coachende leidinggevenden vermijden, suggereert de studie. Zelfs met een goede chef vindt meer dan een derde van de veertigplussers het niet haalbaar om tot zijn pensioen door te werken. Bij mensen met een slechte baas loopt dat op tot bijna 65 procent.
5. Dus met een goede baas werken we allemaal langer?
Mits deze nuance: het is niet dé sleutel, maar een van de sleutels. Zo zijn slechte coachende bazen natuurlijk niet de enige bron van stress of van een slechte balans tussen werk en privéleven - ook bijvoorbeeld een onaangepaste werkdruk speelt daar een rol - maar het is wel een belangrijke factor. Demotivatie is een gevolg van een chef die slechte ondersteuning biedt, maar óók van eentonig en weinig autonoom werk.
Vakbonden en werkgevers weten dat al langer dan vandaag. Ze lanceerden eind vorig jaar een "Actieplan werkbaar werk". Een van de elementen daarin is net dat ze meer willen investeren in 'coachend leiderschap'. Daarvoor dringen ze aan op specifieke bijscholingen rond 'duurzaam leiderschap' voor leidinggevenden, maar ook op management- en technische opleidingen voor werknemers die willen doorgroeien naar leidinggevende functies. "Coachende leiders slagen er beter in om medewerkers duurzaam aan het werk te houden", weet Hans Maertens, voorzitter van de SERV.