Direct naar artikelinhoud
column

Waar ook ter wereld ik ben, klinkt Hollandse regen

Waar ook ter wereld ik ben, klinkt Hollandse regen
Beeld Bob Van Mol

Daan Heerma van Voss is een Nederlandse schrijver.

Meer dan dertig jaar heeft het geduurd voordat ik inzag dat het niet mijn geboortegrond was die ik miste, als mij in het buitenland weer dat mistige maar onontkoombare gevoel bekroop dat een deel van mij in Holland was achtergebleven – een smalend gevoel van leegte dat groeide naarmate ik langer in het buitenland verbleef. Natuurlijk, een man van de wereld als ik uit dergelijke gevoelens niet, zeker niet in gezelschap, de wereld is mijn oester en meer van zulks, maar ze bestonden wel degelijk, ze begonnen in mijn buik en verspreidden zich vervolgens over mijn romp, totdat mijn hele lichaam ervan gloeide.

Ik houd niet van Nederland. Het is een ergerlijk land, dat uitnodigt tot geklaag en emigratiefantasieën. Helaas klagen alle Nederlanders, waardoor je je door te klagen evenwel bij hun dubieuze gezelschap voegt. Iets soortgelijks gebeurt in den vreemde – je voelt je betrapt wanneer je in het voorbijgaan een Nederlander hoort. Maar dit geldt evenzeer voor die ander. Als er zoiets is als de Hollandse Ervaring, dan bestaat zij grotendeels uit twee componenten: 1) het gevoel betrapt te zijn zodra je in het buitenland een andere Hollander ‘ontdekt’, en 2) een gevoel van onoverwinnelijkheid, van je reinste euforie, als je in het buitenland bent en erachter komt dat het in Nederland regent. De sukkels!

Maar waarom is er dan altijd dat voorzichtige verdriet als ik, zoals nu, in het buitenland ben, meestal aan een bureautje in een hotelkamer gezeten, met een kopje inktzwarte koffie binnen handbereik, de ramen wijd open, luisterend naar de bekende geluiden van een vreemde stad?

Het heeft niet met de grond te maken, maar met het water. Dat besef ik eigenlijk nu pas, terwijl ik Holy Water lees, een verhaal van Joan Didion. Didion heeft de vreemde neiging om dagelijks langdurig te filosoferen over het water dat ze drinkt. Rivierwater dat door een uitgekiend netwerk van buizen door de woestijn reist, door aquaducten stroomt, en via watervalletjes, nog meer buizen en reinigingssystemen, uiteindelijk uit haar kraan komt.

'Voordat ik wegga, neem ik met mijn telefoon het geluid van vallende regen op'

In Nederland wordt het water voornamelijk uit de grond gehaald (60 procent, tegenover 39 procent uit de rivieren). Het wordt naar boven gepompt en onder hoge druk gezuiverd. Het water dat ik thuis bij het avondeten drink, is dus maanden geleden al eens op mij neergedaald, alvorens het in de aarde trok en zich daar te verschuilen, totdat onze pompen het weer naar boven joegen. Het water en ik, wij zijn bekenden van lang geleden.

Het Duitse water (want daar zit ik nu, in Duitsland) heeft een scherpe, kalkachtige smaak, die mij volstrekt vreemd is. Het Duitse water en ik kennen elkaar niet – vermoedelijk omdat het mij nooit heeft geraakt, omdat het de Nederlandse grond nooit heeft bereikt. Het Duitse water kent een andere geschiedenis, een ander leven, waar ik buiten sta. In China, het land dat ik hiervoor bezocht, drinkt men niet eens uit de kraan. Miljoenen plastic flessen gaan er dagelijks doorheen, vol ontheemd water, waarvan niemand precies weet waar het vandaan komt en welke reis het heeft afgelegd.

Als ik het echt te pakken krijg, wanneer de meer onbestemde gevoelens van misplaatst-zijn het verliezen van regelrechte heimwee, dan luister ik naar opnames van water, meestal via YouTube. (Benamingen als ‘Soothing Rain Sounds’ en ‘Yoga Happiness Rainforest’ neem ik op de koop toe.) Maar sinds die opnamen vergeven zijn geraakt van reclames, heb ik mezelf een nieuwe methode aangeleerd. Voordat ik wegga neem ik met mijn telefoon het geluid van vallende regen op. De paar buien die ik heb geregistreerd, plak ik vervolgens aan elkaar, zodat ik uiteindelijk een goede drie uur aan regenval op mijn telefoon heb staan. Vervolgens pak ik mijn koffer, smeer ik mijn boterhammen, kus ik mijn geliefde, en vertrek.

Waar ook ter wereld ik ben, hopelijk uit het zicht van mijn landgenoten, klinkt Hollandse regen.