25 april tot 1 mei 1918: bloedbad op de Kemmelberg

In de vroege ochtend van 25 april barstte op de Kemmelberg de hel los. De Geallieerde stellingen (1 Britse en 2 Franse divisies) werden gedurende twee uur eerst met gasgranaten, vervolgens met brisantbommen bestookt. En dit aan het tempo van meer dan honderd granaten per minuut.

Meteen daarna bestormden vijf Duitse divisies de 7 km brede heuvelrug. Centraal daarin stond het Beierse Alpenkorps. Na enkele uren was de heuveltop in Duitse handen, met het dorp Kemmel en het nabijgelegen Dranouter.

De Duitsers gingen echter niet verder dan de Kemmerlberg. Dat gaf Fransen en Britten de mogelijkheid zich te hergroeperen achter een nieuwe verdedigingslinie, met de Rode- en Scherpenberg.

‘s Anderendaags zetten de Fransen een tegenaanval in. Tevergeefs: de Kemmelberg bleef in Duitse handen. Tegelijk deden de Duitsers een aanval richting Loker. Ze veroverden het grensdorpje, maar moesten het dezelfde dag weer opgeven.

De volgende dagen bleven de Duitsers bijzonder zware aanvallen uitvoeren in een sector van Meteren (ten westen) tot Voormezele (ten oosten van de Kemmelberg). Liefst 13 divisies werden daarbij ingezet.

Bij Voormezele werden de Britten nog even teruggedrongen. Een nieuwe aanval op Loker werd door de Fransen afgeslagen.

Op 29 mei wisten de Duitsers de Scherpenberg, de heuveltop tussen Loker en De Klijte, te veroveren. Maar verder geraakten ze niet. Sindsdien zijn er geen veranderingen in de posities meer.  

Sinds 30 april lijkt er een einde te zijn gekomen aan de Duitse aanvallen langs de Leie en de Vlaamse heuvels. In drie weken zeer zware strijd hebben de Duitsers de gevechtslinies tot meer dan twintig kilometer naar het noordwesten doen opschuiven. Ze veroverden Armentières en Bailleul, ze staan op 1300 m van de stadwallen van Ieper en beheersen het oostelijke deel van het heuvelland. Maar tot een doorbraak is het niet gekomen.

Aan de Leie hebben de Duitsers nauwelijks nog vordering gemaakt. De Duitsers blijven haperen op nog geen  kilometer van het kanaal van La Bassée.  

Tegelijk stapelen de verliezen zich op. Langs Duitse zijde zouden er in Vlaanderen zowat 100.000 doden, gewonden en vermisten worden geteld. Bij de Geallieerden zijn  de verliezen nog groter. De Duitsers melden dat ze sinds het begin van de lenteoffensieven 127.000 krijgsgevangenen hebben gemaakt (gewonden niet inbegrepen) en meer dan 1600 kanonnen buitgemaakt. Maar de gevreesde Duitse uitbraak is uitgebleven.

Intussen zijn de eerste Italiaanse divisies in Frankrijk aangekomen. Ze zullen worden ingezet aan het Westelijk Front, dat voor de Entente een absolute prioriteit krijgt.

Een staatsgreep heeft een einde gemaakt aan het socialistisch-revolutionaire bewind van de Centrale Raad (Rada) in de Oekraïne.

In de hoofdstad Kiev is generaal Pavlo Skoropadski uitgeroepen tot “hetman” (een traditionele Oost-Europese benaming voor een opperbevelhebber) met dictatoriale macht. Meteen daarop kreeg hij als een ware monarch een religieuze zalving in de kathedraal.

De milities van de Rada wilden zich tegen de machtsovername verzetten, maar Skoropadski had de steun van de Duitse militaire autoriteiten, die in feite het land controleren sinds ze vorige maand de bolsjewieken verdreven uit Kiev.

De hetman heeft meteen de Rada ontbonden en alle hervormingen teruggeschroefd die dit bewind had doorgevoerd. Het privé-eigendom en de markteconomie worden hersteld. Stakingen zijn verboden en er komt opnieuw een censuur. De naam “Oekraïense Volksrepubliek” is vervangen door “Oekraïense Staat”.

Het nieuwe regime steunt vooral op grootgrondbezitters en de Russischsprekende elite. Skoropadski zelf behoort tot een van de rijkste families van het land en is vleugeladjudant van de tsaar geweest.

De machtswissel komt vlak nadat in Kiev een financieel expert die met de Duitsers en Oostenrijkers handelsbesprekingen voerde, ontvoerd werd door een obscure “Bond ter bevrijding van de Oekraïne”. Als reactie arresteerden de Duitsers toen enkele hooggeplaatste Oekraïners, waaronder de minister van Oorlog. Officieel omdat de regering niet in staat was om de orde te handhaven.

Duitsland en Oostenrijk-Hongarije hadden kritiek op het Rada-bewind, dat het er niet in slaagde de beloofde hoeveelheden voedsel te leveren. Graan en vee uit de Oekraïne zijn van het grootste belang voor hun eigen bevolkingen. Maar veel Oekraïense boeren weigeren die te leveren, omdat ze dit als een belasting in natura beschouwen. Daarom zijn de Duitse troepen zelf beginnen graan op te eisen, wat dan weer tot boerenopstanden leidde.

Voor de Geallieerde pers is de situatie duidelijk: Duitsland heeft een vazaldictator aangesteld om zijn greep op de Oekraïne te verstevigen.

Duitse troepen hebben Sebastopol in handen, de grote Russische marinebasis op de Krim.

Volgens het Duitse legercommuniqué werd de stad zonder gevechten bezet, nadat in de buurt de vijandelijke weerstand gebroken werd.

Daardoor valt de Russische oorlogsvloot in de Zwarte Zee in Duitse handen. Volgens de Duitsers vormde die vloot een bedreiging voor de Oekraïense havens, wat een voorwendsel was om de Krim binnen te vallen.

De Krim, formeel Russisch met een overwegend Tataarse bevolking, kreeg begin dit jaar een bolsjewistisch bewind (de “Taurische Sovjetrepubliek”). Daar hebben de Duitsers nu een einde aan gemaakt.

De verovering van Sebastopol is voor de Geallieerden een psychologische schok. De stad is in West-Europa vooral bekend doordat ze in 1855 tijdens de Krimoorlog door Fransen en Britten werd veroverd na een zeer lang beleg. Dat de vesting nu zonder slag of stoot in Duitse handen valt, wordt als een schande ervaren.

Bovendien lijkt er geen einde te komen aan de Duitse expansie naar het oosten. De weg naar het belangrijke Donetz-bekken ligt open. Intussen hebben de Turken, met de hulp van Duitse officieren, na de havenstad Batoem ook de stad Kars in de Kaukasus veroverd. Driekwart van de oevers van de Zwarte Zee staan nu onder Duitse invloed.

In Portugal zijn verkiezingen gehouden, de eerste sinds de staatsgreep van vorig jaar.

Voor het eerst sinds het land in 1910 een republiek werd, wordt de president rechtstreeks gekozen en mogen ook de (mannelijke) analfabeten stemmen.

Majoor Sidónio Pais, die sinds de staatsgreep als een dictator regeert, is als enige kandidaat zonder tegenstemmen verkozen. Hij krijgt onder het regime van de door hem ingestelde “Nieuwe Republiek” veel meer bevoegdheden dan het staatshoofd tot nu toe had.

Tegelijk zijn ook parlementsverkiezingen gehouden. De aanhangers van Pais halen een ruime meerderheid in Kamer en Senaat. De monarchisten, die niet meededen aan de vorige verkiezingen, zijn opnieuw in het parlement vertegenwoordigd. Daarentegen hebben de voornaamste republikeinse partijen, die bij vorige verkiezingen nog ruim in de meerderheid waren, de stembusgang geboycot.

De grote economische miserie en het rampzalige verloop van de oorlog spelen in de verkiezingen een rol. De zware nederlaag van het Portugese divisie aan de Leie op 9 april heeft in het land een zware schok veroorzaakt. Ruim een derde van de divisie is gedood, gewond of gevangen genomen.

De Britse regering heeft een hospitaalschip beloofd om de gewonden te repatriëren.  Er komt ook meer economische hulp uit Groot-Brittannië.

In Rusland heeft het bolsjewistische regering het erfrecht afgeschaft. Bij overlijden gaan de eigendommen naar de staat, zonder dat de familie er recht op heeft. Ook een testament is van geen tel meer. 

Als de overledene een echtgeno(o)t(e), kinderen of eventueel broers of zusters achterlaat die behoeftig zijn, krijgen die van de staat wel een uitkering, tenminste zolang er geen algemeen systeem van sociale zekerheid in Rusland bestaat.  

Kleine bedrijven in de landbouw of de huisnijverheid kunnen als staatseigendom door verwanten van de overleden eigenaar verder worden uitgebaat.

De afschaffing is een van de maatregelen van de bolsjewieken om tot een socialistische samenleving te komen.  Sinds vorige week is elke vorm van buitenlandse handel een staatsmonopolie.

Die maatregelen verhinderen niet dat de economische toestand in Rusland steeds verslechtert. Zo is het aantal industriearbeiders in Petrograd  in een jaar met bijna de helft teruggelopen. Bovendien wordt er in veel fabrieken nauwelijks nog gewerkt. Omdat er in de grote steden vrijwel geen eten te vinden is, laten veel arbeiders hun werk in de steek om op het platteland voedsel te halen.